Του Γιώργου Λεκάκη
Οι «προϊστορικές» τοποθεσίες
και τα διακοσμημένα σπήλαια της κοιλάδας Vézère[1]
αποτελούν ένα σύνολο εξαιρετικών «προϊστορικών» τοποθεσιών, που απλώνονται σε
περίπου 40 χλμ. κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Vézère[1], μεταξύ Les
Eyzies-de-Tayac και Montignac[2], στην Δορδόνη της Νέας Οξυτανίας[3], στην Γαλλία.
Η περιγραφή των πολιτιστικών αγαθών της κοιλάδος, που ταξινομήθηκε από την
Unesco αναφέρει:
– 147 παλαιολιθικούς χώρους
– 25 διακοσμημένα σπήλαια, σε
μια έκταση περίπου 30 Χ 40 χλμ. (44ος και 45ος
παράλληλος),
– εκατοντάδες χιλιάδες απολιθωμένα
οστά,
και
– καλλιτεχνικά κατάλοιπα (500.000
σκαλιστά αντικείμενα από πυριτόλιθο, 844 διάφορα σκεύη και καλλιτεχνικά έργα)!..
Η αρχαία πόλις Σερβιακό[4] είναι η νυν
Sergeac, μια σύγχρονη γαλλική κοινότητα που βρίσκεται στο
διαμέρισμα αυτό της Dordogne, στην περιοχή Νέας Οξυτανίας.
Η τοποθεσία του Castel Merle
(ή Castermerle) περιλαμβάνει πολλά βραχοκαταφύγια, όπως:
– το Merveilles, όπου ευρέθη ένα
απίστευτα σπάνιο και εξαιρετικά όμορφο εργαλείο από βράχο ορείας κρυστάλλου(*),
φτιαγμένο από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, πριν από περίπου 200.000 χρόνια.
Εκτίθεται δε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Saint–Germain–en–Laye. Εκτός αυτού,
η έκθεση του μουσείου περιλαμβάνει εργαλεία του Νεάντερταλ από βράχο ορείας
κρυστάλλου και έγχρωμο ίασπι. Ενημερώνει δε ότι οι Νεάντερταλ ήταν οι πρώτοι
που έδειξαν… «μεράκι» για τα αισθητικά αντικείμενα, επιλέγοντας ορισμένες
πρώτες ύλες για την διαφάνεια, το χρώμα, την υφή και πιθανώς την απαλότητα στην
αφή τους…
– το Blanchard, μιας από τις
πλουσιότερες τοποθεσίες της Ωρινακίας εποχής Aurignacian στην
Ευρώπη σε βιομηχανία οστέινων, στολισμό και βραχοτέχνη.
– το Abri Castanet έδωσε
επίσης μια εγχάρακτη πλάκα της Ωρινακίου – βλ. Μουσείο Νεολιθικής τέχνης Τουλούζης.
Περιλαμβάνει «προϊστορικά» χαρακτικά, που χρονολογούνται από την Ωρινακία. Αυτή
η παλαιολιθική τοποθεσία χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικό μνημείο ήδη από τις 18.10.1912.
Το Abri Castanet, όπως και το γειτονικό Abri Blanchard, ανασκάφηκε από τον
Marcel Castanet (1911 – 1913), για το Μουσείο Eyzies. Η «προϊστορική» αρχαιολόγος
Brigitte Deluc επιβεβαιώνει ότι τα αντικείμενα που έχουν ήδη βρεθεί σε αυτό είναι
35.000 – 30.000 χρόνων.
– το Reverdit, στην Sergeac,
στην κοιλάδα Vézère[1], κατοικείται από την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή και
διακρίνεται από την παρουσία γλυπτής ζωφόρου, που χρονολογείται στην Μαγδαληναία
εποχή (πριν από 17.000 χρόνια). Η τοποθεσία ανακαλύφθηκε το 1878 από τον Alain
Reverdit.
– το Roc d’Acier,
– το Labattut
και
– το Souquette.
Αυτά τα καταφύγια
καταλήφθηκαν διαδοχικά από τους Νεάντερταλ, και εν συνεχεία από τον Cro-Magnon[5]. Είναι
ανοικτά για τους επισκέπτες.
Πολλά ευρήματα έχουν
ανακαλυφθεί και αποδοθεί στις διάφορες περιόδους του Cro-Magnon: κατά ηλικία:
– την Ωρινακία (43.000 –
29.000 χρόνια πριν – αλλά σε Ελλάδα και Ιταλία η Ωρινακία είναι αρχαιότερη: πριν
από 47.000 χρόνια),
– την Gravetian (31.000 –
23.000 χρόνια πριν) – περίοδος που Νότια Ευρώπη (Ιβηρική, Ιταλική και Ελληνική
χερσόνησος) είναι πυκνοκατοικημένες. Στην Ελλάδα λ.χ. ευρήματά της έχουμε στο
Κλειδί Ιωαννίνων, κ.α.
– την Solutrean (23.000 –
18.000 χρόνια πριν),
– την Badegoulian (17.000 –
15.000 χρόνια πριν),
και
– την Μαγδαληναία (17.000 – 14.000 χρόνια πριν).
Χιλιάδες πυριτόλιθοι έχουν
αποδοθεί σε διαφορετικά πολιτιστικά είδη, ζωγραφισμένα, γλυπτά, χαραγμένα κομμάτια,
βελόνες με μάτια κλπ.
Τέλος, το Cap Blanc έχει
γλυπτά με ζώα, που χρονολογούνται από την Μαγδαληναία. Ευρίσκεται στην πόλη
Μαρκαίς[6] της
Dordogne. Έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό μνημείο από το 1910. Είναι ένα από τα 15
«προϊστορικά» μνημεία και διακοσμημένα σπήλαια της κοιλάδας Vézère[1], που έχουν
καταχωρηθεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO από το 1979. Κατά
την κατασκευή ενός τοίχου για την προστασία του καταφυγίου το 1911, ευρέθη ο
σχεδόν πλήρης σκελετός μιας γυναίκας, βρίσκεται κάτω από μια ζωφόρο με άλογα.
Ίσως ήταν μια γυναίκα ιππέας! Επί κεφαλής της ανασκαφής ήταν οι Denis Peyrony
και Louis Capitan. Ο σκελετός… πουλήθηκε [σ.σ.:!!!] το 1926 στο Field Museum του
Σικάγο των ΗΠΑ, όπου και εκτίθεται! Είναι γνωστός ως το «Κορίτσι της Μαγδαληναίας»
ή απλώς η «Μαγδαληνή». Εκτιμάται ότι αυτή η γυναίκα ήταν μεταξύ 25 – 35 ετών την
στιγμή του θανάτου της. Ο σκελετός που είναι ορατός σήμερα στον χώρο του βραχοκαταφυγίου
Cap Blanc είναι… απλώς αντίγραφο, που δημιουργήθηκε μόλις το… 2001!!! Η
βραχοτεχνία αυτού του βραχοκαταφυγίου αποτελείται από μια ζωφόρο από βαθειά
σκαλίσματα, μερικά από αυτά σε υψηλό ανάγλυφο, που χρονολογούνται πριν από
15.000 χρόνια. Αυτή η σειρά περιλαμβάνει 12 άλογα (συμπεριλαμβανομένου ενός
μήκους 2,15 μ.!), τουλάχιστον τρεις βίσσωνες, ένα αγριοκάτσικο και απροσδιόριστες
φιγούρες. Τα άλογα, οι ιππείς και οι βίσσωνες παραπέμπουν σε αρχαία σχέση με
Θράκες(**) Βίστωνες…
ΠΗΓΗ: Άλ. Φισκ, @AlisonFisk. Γ.
Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.3.2023.
(*) Στην Ελλάδα η ορεία κρύσταλλος χρησιμοποιήθηκε πολύ:
– στην αρχαία Κρήτη: βλ. κούρο Παλαικάστρου, στην Ζώμινθο, σε ρυτά (βλ. λ.χ. Αρχ. Μουσείο Ηρακλείου, αρ. M. 2721), αλλά και για μεγεθυντικούς φακούς.
– στην αρχαία Θεσσαλία (λ.χ. στο νυν Κιλελέρ Λαρίσης ευρέθη μυκηναϊκός λακκοειδής τάφος με 5 μυκηναϊκής εποχής αλάβαστρα και χάντρες από ορεία κρύσταλλο, στο ύψωμα που λέγεται… Τζαμί, διότι ένα μουσουλμανικό τέμενος εκτίσθη επί αυτού του τάφου)!
– στην Τραγάνα Λοκρίδος Φθιώτιδος (χάντρες),
– στην Θράκη(**),
– ενώ το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, ύψους 12 μ., ήταν φιλοτεχνημένο από ξύλο (εσωτερικά), αλλά χρυσό, ελεφαντόδοντο, ασήμι, ημιπολύτιμους λίθους και ορεία κρύσταλλο (εξωτερικά)…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Visara, Visera
< Vizara ή Izara < Iz + ara = ύδωρ + ροή (βλ. Ίζαρ,
παραπόταμος του Δουνάβεως στο Μόναχο, κλπ.).
[2] Γύρω από το Montignac-Lascaux και το Les Eyzies ευρέθη
διαδοχική κατοίκηση 100.000 χρόνων…
[3] Ακουιτανίας Nouvelle-Aquitaine.
[4] Serviacum,
Sergiacum, Sargiaco, Sarjacum, Sarjac, Sargacum, Sargiacum, Sargeat, Sergeac,
Sarjac.
[5] Είδος πρώιμων Ευρωπαίων Σύγχρονων Ανθρώπων (EEMH),
που εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη, μεταναστεύοντας από την Μικρά Ασία και την Δυτική
Ασία, ήδη πριν από 56.800 χρόνια. Αλληλεπιδρούσαν με τους αυτόχθονες Νεάντερταλ
(H. neanderthalensis). Το 2019, η Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγος Κατερίνα Χαρβάτη
και οι συνεργάτες της υποστήριξαν ότι δύο κρανία ηλικίας 210.000 χρονων από το
Σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, στην Ελλάδα, αντιπροσωπεύουν Σύγχρονους Ανθρώπους
και όχι τους Νεάντερταλ – υποδεικνύοντας ότι αυτοί οι πληθυσμοί έχουν μια
απροσδόκητα βαθειά ιστορία και όχι μόνον 60.000 χρόνων και αρχή από την Ελλάδα.
Αλλά αυτό αμφισβητήθηκε από τον Γάλλο Marie-Antoinette de Lumley, το 2020 και τους
συνεργάτες του. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα παραμένει ανοικτό.
[6] Marcais > Marquay, όπου στον αρχαιολογικό χώρο της,
στο Laussel, ανακαλύφθηκε η λεγομένη «Αφροδίτη του Laussel», που χρονολογείται
από την εποχή Gravettian.
