Στην αρχαία Αίγυπτο ταρίχευαν με φιστίκια και ρετσίνι από Ελλάδα, κ.ά. υλικά από Ινδίες, ΝΑ. Ασία, ΝΔ. Αφρική, Μεσόγειο! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Αποκαλύφθηκαν χημικές ουσίες της
αιγυπτιακής μουμιοποίησης. 

Αγγεία από ένα εργαστήριο ταρίχευσης 2.500 χρόνων
αποκάλυψαν τα συστατικά που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή αρχαίων μουμιών
στην Αίγυπτο.

Αναλύθηκε το οργανικό
περιεχόμενο 31 κεραμικών αγγείων, που ανακτήθηκαν από ένα εργαστήριο ταρίχευσης
της 26^ης Δυναστείας στην Saqqara. Εντοπίσθηκαν συγκεκριμένα μείγματα
αρωματικών ή αντισηπτικών ελαίων, πίσσας και ρητινών, που χρησιμοποιήθηκαν για
την ταρίχευση της κεφαλής και την επεξεργασία των περιτυλίξεων. Η χημική
ανάλυση εντόπισε τοπικά φυτικά εκχυλίσματα, ζωικά λίπη και κερί μέλισσας, καθώς
και ρητίνες από φυτά, από την νοτιοανατολική Ασία! Είναι η πρώτη φορά που
βρέθηκαν αγγεία με… ετικέτες, οι οποίες θα επιτρέψουν στους ερευνητές να
συνδέσουν τα συστατικά με ιστορικά κείμενα που περιγράφουν την διαδικασία
ταρίχευσης.

Η ανακάλυψη είναι «απολύτως
εκπληκτική», λέει η αρχαιολόγος Salima Ikram. «Ποιος θα φανταζόταν ότι έπαιρναν
πράγματα που μπορεί να προέρχονταν από την Ινδία;»…

Ο εντοπισμός μη τοπικών
οργανικών ουσιών αναγκάζει σε ανακατασκευή των αρχαίων εμπορικών δικτύων, που
παρείχαν στους αρχαίους ταριχευτές τις ουσίες που απαιτούνταν για την
μουμιοποίηση. Αυτή η εκτεταμένη ζήτηση για ξένα προϊόντα προώθησε το εμπόριο
τόσο εντός της Μεσογείου (για παράδειγμα, υποπροϊόντα φιστικιών / pistacia και κωνοφόρων), όσο και με περιοχές με τροπικά
δάση (για παράδειγμα, dammar και elemi). Επί πλέον, στην Saqqara, ευρέθησαν το
antiu και το sefet (πολύ γνωστά από αρχαία κείμενα, που συνήθως μεταφράζονται
ως «μύρο» ή «λιβάνι») και «ένα ιερό λάδι» (έλαιο κωνοφόρων ή μείγμα με βάση την
πίσσα)…

Με τα ίδια υλικά έκαμαν και παρασκευή
βάλσαμων.

Μένει τώρα να βρούμε και ποιοι εξειδικευμένοι ιατροί έκαναν αυτές τις ταριχεύσεις, μια τεχνική που αναφέρεται και στον Όμηρο…

ΠΗΓΗ: M. Rageot et al «Biomolecular
analyses enable new insights into ancient Egyptian embalming», doi: https://doi.org/10.1038/d41586-022-04400-1,
Nature, 1.2.2023. Και Ew. Callaway
«The surprising chemicals used to embalm Egyptian mummies – Resins used to
prepare bodies for the afterlife are found in vessels in an ancient workshop», Nature,
1.2.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.2.2023.

Του Γιώργου Λεκάκη

Άλλη σχετική έρευνα έδειξε
ότι ερευνητές βρήκαν στοιχεία ότι οι κάτοικοι της αρχαίας Αιγύπτου κατέβαλαν μεγάλες
προσπάθειες για να αποκτήσουν «εξωτικές ουσίες» για χρήση στην μουμιοποίηση. Οι
ερευνητές ανέλυσαν υπολείμματα από δύο κεραμικά αγγεία, που κάποτε κρατούσαν τα
όργανα της Senetnay, μιας ευγενούς «νοσοκόμας» για τον φαραώ Amenhotep II
(βασίλεψε περίπου 1427 – 1400 π.Χ.).

Η ομάδα, με επί κεφαλής την
αρχαιολόγο Barbara Huber (του Ινστιτούτου Γεωανθρωπολογίας Max Planck),
διαπίστωσε ότι τα βάλσαμα μουμιοποίησης περιείχαν κοινές ουσίες ταρίχευσης, όπως
κερί μέλισσας, φυτικά έλαια και ζωικά λίπη.

Τα δείγματα και από τα δύο αγγεία
περιελάμβαναν επίσης:

        – κουμαρίνη (αν και λέγεται πως η κουμαρίνη απομονώθηκε για πρώτη φορά από τους κόκκους τόνκα το… 1820 από τον A. Vogel του Μονάχου, ο οποίος αρχικά την μπέρδεψε με βενζοϊκό οξύ!!!)

        – βενζοϊκό οξύ (το οποίο
βρίσκεται σε ρητίνες)

και

        – κόμμι από φυτά τύπου
βάλσαμου.

Και, στο αγγείο που κάποτε
κρατούσε τους πνεύμονες της Senetnay, οι ερευνητές εντόπισαν ίχνη δύο πρόσθετων
συστατικών:

        – λαριξόλη / larixol (μια ρητίνη
που βρίσκεται στα πεύκα)

και ίσως

        – dammar (ένα αρωματικό κόμμι
από το ξύλο δένδρων φιστικιάς / Pistacia).

Κανένα από τα δύο δεν θα μπορούσε
να προέρχεται από τοπικά δέντρα, αλλά από την Ευρώπη (ακόμη και ίσως από την βόρεια και κεντρική), και
την Νοτιοανατολική Ασία.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι θα είχαν
καλό λόγο να αναζητήσουν αυτές τις ουσίες: «Η πεύκη έχει πολλές βιοδραστικές
ιδιότητες και είναι αντιβακτηριδιακό και αντιμικροβιακό – καθώς έχει ένα δυνατό
άρωμα που μπορεί να βοηθήσει να καλύψει την φθορά και να κρατήσει μακριά τυχόν
έντομα», εδήλωσε η κ. Huber. «Είναι επίσης χρήσιμο να διατηρήσει το σώμα στην μετά θάνατον ζωή, όπου μπορεί να παραμείνει για μια αιωνιότητα. Οι αρχαίοι
Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ψυχή μπορούσε να επιστρέψει μόνο εάν το σώμα ήταν
άθικτο».

ΠΗΓΗ: B. Huber, κ.ά. «Biomolecular
characterization of 3500-year-old ancient Egyptian mummification balms from the
Valley of the Kings», Scientific Reports, volume 13, αρ: 12477 (2023), 31.8.2023. Και «Elite ancient Egyptian woman was
embalmed with exotic ingredients smelling of vanilla and larch, new analysis reveals
– Chemical analyses have revealed the specific components ancient Egyptians
used to embalm the dead, including exotic ingredients that were acquired
through trading», Live Science. ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.9.2023.