Του Γιώργου Λεκάκη
Θραύσματα από πέτρινα
στολίδια δαχτυλιδιών, που ανακτήθηκαν σε τοποθεσίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών από την
βορειοανατολική Ευρώπη, μπορεί να χρησίμευαν ως… «μενταγιόν φιλίας» πριν από
περίπου 6.000 χρόνια!
Προηγουμένως είχε θεωρηθεί
ότι αυτοί οι δακτύλιοι έσπασαν με φυσικό τρόπο σε κομμάτια μετά την ταφή τους…
Αλλά η κ. Marja Ahola του
Πανεπιστημίου του Ελσίνκι και οι συνεργάτες της ανέλυσαν την γεωχημική σύνθεση
των κομματιών σχιστόλιθου και έλεγξαν τις επιφάνειές τους για να αναζητήσουν
ίχνη για το πώς μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί και πώς είχαν λειτουργήσει.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι
οι δακτύλιοι μπορεί να είχαν σπάσει (τελετουργικά) για να μοιραστούν ανάμεσα στον
νεκρό και σε κάποιον ζωντανό! Το δαχτυλίδι, εξήγησε η κ. Ahola, μπορεί να
χρησίμευε ως συνδετικός κρίκος μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Και επειδή έχουν βρεθεί σε
μεγάλη περιοχή, μπορεί να υπήρχε ένα μεγάλο δίκτυο ανταλλαγής για τους δακτυλίους
από σχιστόλιθο, πρόσθεσε.
«Γάμος» με σύνδεση δακτυλιδιού
κατά την Λίθινη Εποχή; Κοινωνικές σχέσεις, διαρκής σύνδεση, έρως, διατήρηση σύνδεσης
μεταξύ ζωντανών και νεκρών… Έθιμο που διατηρείται έως και σήμερα σε πολλά μέρη στην Ελλάδα, εάν πεθάνει ένας εκ των δύο συντρόφων που δένονται με δαχτυλίδι-βέρα… – βλ. Γ. Λεκάκης “Γάμος στην αρχαιότητα”.
Μερικά από αυτά τα στολίδια «φιλίας»
προήλθαν από την λίμνη Onega στην νυν έκταση της Ρωσίας και μεταφέρθηκαν στην νυν
Φινλανδία, σύμφωνα με ανάλυση φθορισμού ακτίνων Χ (XRF).
ΠΗΓΗ: Marja Ahola, Elisabeth Holmqvist και Petro Pesonen «Materialising the Social Relationships of Hunter-Gatherers: Archaeological and Geochemical Analyses of 4th MillenniumBC ‘Slate Ring Ornaments’ from Finland», στο Journal of
Archaeological Method and Theory (2022), 12.3.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 13.3.2022. Live
Science.
Abstract
During the 4th millennium BC, an intensive artefact circulation system
existed among the hunter-gatherer peoples of north-eastern Europe. Along with
other goods, ring-shaped ornaments that were mainly made of different kinds of
slates or tuffites were commonly distributed. Although commonly referred to as
‘slate rings’, these ornaments consist mainly of fragments of rings. In this
paper, we suggest that the ‘slate rings’ were never meant to be intact,
complete rings, but were instead fragmented on purpose and used as tokens of
social relationships relating to the gift-giving system. By refitting artefact
fragments together, analysing their geochemical composition, micro details, and
use-wear, we were able to prove that these items were not only intentionally
fragmented but also likely worn as personal ornaments. Moreover, ED-XRF
analysis of 56 of the artefacts showed a correlation between their geochemical
characteristics and stylistic detailing, suggesting different production phases
or batches. Comparative data analysis confirmed the provenance hypothesis that
the majority of the analysed objects, or at least their raw materials, were
exported over hundreds of kilometres from the Lake Onega region.
