Του Γιώργου Λεκάκη
Ο ανεξάρτητος ερευνητής
Ερρίκος Μανιώτης και η Zeliha Demirel-Gökalp του Πανεπιστημίου Anadolu
μελέτησαν δύο σιδερένια ξίφη, που ανακαλύφθηκαν στο Αμόριον[1] της Φρυγίας,
ένα στρατιωτικό οχυρό, μεταξύ Κωνσταντινούπολης – Νίκαιας – Άγκυρας.
Το αρχαίο Αμόριον, ίσως είναι
η πατρίδα του Αισώπου, ο οποίος γεννήθηκε 625 π.Χ. αλλά και της «Φρυγιανής Δυναστείας» (ή «Δυναστεία του
Αμορίου» με τους εικονομάχους αυτοκράτορες της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
(και όχι Βυζαντίου), Μιχαήλ Β’ και Θεόφιλο, όπως και τον Μιχαήλ Γ’ να
κατάγονται από την φρυγική πόλη!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τους ΦΡΥΓΕΣ και την ΦΡΥΓΙΑ,
ΔΕΙΤΕ την σχετική ομιλία του Γ. Λεκάκη, ΕΔΩ.
Ένα, λοιπόν, από τα ξίφη, που
ανακαλύφθηκε το 1993, στα ερείπια μιας εκκλησίας, μπορεί να είχε τοποθετηθεί
εκεί ως προσφορά. Τα όπλα που τοποθετούνταν στις εκκλησίες, εξήγησε ο κ. Μανιώτης,
συνδέονταν συνήθως με λείψανα αγίων πολεμιστών. Θυμίζω ότι μετά την λεηλασία της
πόλεως το 838, 42 αξιωματικοί και προύχοντες του Αμορίου οδηγήθηκαν όμηροι στην
Σαμάρα (του νυν Ιράκ) αρνούμενοι να ασπαστούν το ισλάμ, και εκτελέστηκαν εκεί
το 845 κι έτσι ανακηρύχθηκαν άγιοι, οι «42 Μάρτυρες του Αμορίου».[2]
Αυτό το ξίφος είχε ένα
σταυρό, ένα κομμάτι μετάλλου κάθετο στην λεπίδα.
Το άλλο όπλο, μια δίκοπη
λεπίδα, που είχε μήκος τουλάχιστον 61 εκατ., με λαβή 14 εκατ., ανακαλύφθηκε
εκεί κοντά, στην Κάτω Πόλη το 2001.
Και τα δύο ξίφη έχουν
χρονολογηθεί στον 10ο – 11ο αιώνα και φέρουν δακτύλιο.
Τα ξίφη με δαχτυλίδια είναι
χαρακτηριστικά της Δυναστείας Χαν της Κίνας (206 π.Χ.– 220 μ.Χ.) και έχουν
βρεθεί στην κεντρική Ασία. Ήταν σπάνια στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία, εξήγησαν οι
ερευνητές. Και ένα ξίφος με σταυρό και δαχτυλίδι ίσως είναι μοναδικό, ωθώντας
τους Μανιώτη και Demirel-Gökalp να ονομάσουν αυτά τα όπλα «υβριδικά βυζαντινά
ξίφη με δαχτυλίδια». Αυτά τα ασυνήθιστα όπλα:
– μπορεί να έχουν κατασκευαστεί στο
Amorium
– η παρουσία τους στην τοποθεσία μπορεί να είναι απλώς μια σύμπτωση,
κατέληξαν οι ερευνητές.
Οι ανασκαφές στη βυζαντινή πόλη
Amorium, διεξάγονται συστηματικά από το 1988.
ΠΗΓΗ: Err. Maniotis, Zeliha Gökalp «Ring Pommeled Swords From Amorium», στο J. of Art
History, https://doi.org/10.29135/std.950417,
Abstract
During the excavations in the byzantine city of Amorium, which are
conducted from the year of 1988 systematically, two iron swords were recovered
from the Trench XA of the Enclosure, which is located in the Lower City and
from the Trench A4 of the Lower City Church respectively. The sword from the
Trench XA of the Enclosure is saved integral while the sword from the Trench A4
of the Lower City Church is in fragmentary condition. Both swords have been
dated in the Middle Byzantine Period and belong to the wide typology of the ring
pommeled swords, judging from the shape of their pommel. Examining the hilt of
the sword from the Trench A4 of the Lower City Church a cross-guard that
belongs to the wider typology of the so-called ‘’sleeved or cuffed type guard’’
has been detected. Apart from the typological examination, the ring pommeled
swords from Amorium raise useful conclusions about the characterization of the
locations which these swords were found and together with the evaluation of the
rest of the archaeological findings could contribute to this direction. To
conclude, the swords from Amorium are considered rare and unique because a
combination of different typological features is being observed, something
which distinguishes them from the ring pommeled swords of the nearby civilizations.
Thus, we can suggest a new typology of a byzantine ring pommeled sword with a
sleeved cross-guard.
[1] Αργότερα λατινικά Amorium και ακόμη και σήμερα Ammūriye.
[2] Βλ. Γ. Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα»
και R. Grousset «Les Croisades, Que sais-je?», 1947.
