Ο αρχαίος θεός της ανάρρωσης, των Ελλήνων, Τελεσφόρος, στην Σαρδηνία!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ένα αρχαίο ελληνικό τεχνούργημα
βρέθηκε στα ταμπάκικα / Manifattura Tabacchi στο Κάλιαρι[1], κατά το
πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Πρόκειται για ανδρική μορφή, με γένια και κουκκούλα,
ξαπλωμένη στο πλάι. Είναι σκαλισμένη σε λευκό μάρμαρο.

Ίσως να ήταν διακοσμητικό
στοιχείο μιας υδρίας ή ενός αμφορέα, στον οποίο θα ήταν τοποθετημένο το έργο, αφού
είναι τρύπιο και το νερό το διαπερνά και ρέει μέσα από αυτό….

Ταυτίζεται με τον Τελεσφόρο / Telesforo (= αυτός που φέρνει το τέλος της ασθένειας – και όχι μόνο) εφόρου / θεού της ανάρρωσης / αποθεραπείας, για τους Έλληνες, αδελφό της θεάς Υγιείας / Igea και
υιό του ισόθεου Ασκληπιού (Asclepio, Esculapio), του κατ’ εξοχήν θεραπευτικού
θεού των Ελλήνων.

Η στάση του θυμίζει μια
απεικόνιση του Τελεσφόρου που βρέθηκε στην νεκρόπολι του Βατικανού / necropoli
Vaticana.

Θυμίζει επίσης το επεισόδιο,
στο οποίο ο θεός βυθίσθηκε σε έναν «τελετουργικό και θεραπευτικό ύπνο», καθώς
πρόσεχε την καμάρα του πατέρα του, Ασκληπιού.

Η κουκκούλα στο κεφάλι είναι
συνήθως πάντα παρούσα στην εικονογραφία του Τελεσφόρου. Απετέλεσε πρότυπο για τις
κουκκούλες των Ιταλών μοναχών.

Αλλά η παχειά γενειάδα του αγαλματιδίου
του Κάλιαρι είναι ασυνήθιστη.

Η λατρεία του, φαίνεται να
πολλαπλασιάσθηκε τον 2^ο αιώνα, κατά την διάρκεια της λεγόμενης
«πανούκλας του Αντωνίνου», μιας μακράς επιδημίας, πιθανώς ευλογιάς, που συνδέθηκε
με τους πολέμους που διεξήγαγε ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος. Πίστευαν, πως το
νερό, που θα τρέξει μέσα από τον Τελεσφόρο, θα καθαρθεί / εξαγνισθεί, και έτσι όσοι
πιουν απ’ αυτό, θα γλυτώσουν από την μόλυνση / επιδημία… Λαϊκή δοξασία που
πέρασε και στον χριστιανισμό, με την υιοθέτηση του «θαυματουργού» αγιασμού… – Βλ. Γ. Λεκάκης “Τάματα και αναθήματα”.

Σήμερα το αγαλματίδιο
εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κάλιαρι.

ΠΗΓΗ: Βλ. και άρθρο αρχαιολόγου Alessandra
La Fragola, στο περιοδικό «Archeo», Ιανουάριος, 2018. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2018.