Ο αρχαιότερος ευρωπαϊκός πολιτισμός γεννήθηκε στην Κρήτη, από όπου εξαπλώθηκε σε Αιγαίο, Εύξεινο, Μικρά Ασία, Σικελία, Ιταλία, έγραφε Γαλλοεβραίος ιστορικός το 1923 – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο αρχαιότερος ευρωπαϊκός πολιτισμός γεννήθηκε στην Κρήτη και από εκεί εξαπλώθηκε σε όλην την λεκάνη του Αιγαίου!

Στην ανακάλυψη και την αναδημιουργία αυτού του πολιτισμού, πρωτοστάτησαν Άγγλοι και Αμερικανοί. Ωστόσο, παραδόξως, δεν υπάρχει καμμία πραγματικά πλήρης και καλά τεκμηριωμένη περιγραφή του στα αγγλικά!..

Η μετάφραση του γαλλικού έργου του Γαλλοεβραίου καθηγητή G. Glotz(*) από τους Dobie και Riley, καλύπτει επομένως ένα πραγματικό κενό. Ο Glotz δημιουργεί μια ζωντανή εικόνα της μινωικής ζωής σε όλες τις πτυχές της: κοινωνική, βιομηχανική, εμπορική, θρησκευτική και αισθητική. Δείχνει πόσα οι Έλληνες – και άρα ολόκληρος ο δυτικός κόσμος – οφείλουν στους προϊστορικούς Κρήτες: Οι κρητικές ναυτικές επιχειρήσεις ανακάλυψαν τους δρόμους προς τον Εύξεινο, την Μικρά Ασία, την Σικελία και την Ιταλία, που ακολούθησαν οι λοιποί αρχαίοι Έλληνες έμποροι και άποικοι.

Θαυμαστε το φορεμα και το καπελο της Κυρίας του Πετσοφα Λασυθίου…

Η ελιά και το σύκο καλλιεργούνταν στην μεγαλονησο πολύ πριν φτάσουν οι βόρειοι στο Αιγαίο… (Στην εποχή του ίσχυε η λανθασμένη άποψη για την κάθοδο των Δωριέων από τον βορά)…

Οι αθλητικοί αγώνες και οι χοροί που έπαιζαν τόσο εξέχοντα ρόλο στην ελληνική ζωή, είχαν ρίζες στην μινωική εποχή και, πολύ πριν από τον Τέρπανδρο και τους Φρύγες, οι νότες της επτάχορδης λύρας και του αυλού αντηχούσαν στις αίθουσες της αρχαίας πόλεως, που ήταν στην θέση του σημερινού χωριού Αγία Τριάδα Ηρακλείου Κρήτης (- σ.σ.: πιθανώς θερινό ανάκτορο των βασιλέων της Φαιστού – από την 3η χιλιετία π.Χ.).

ΠΗΓΗ: prof. G. Glotz «The Ægean Civilisation», σειρά «The History of Civilisation Series», σελ. xvi + 422 + 4 πίνακες εκδ. Kegan Paul and Co., Ltd. Λονδίνο, και εκδ. Alfred A. Knopf, Ν. Υόρκη, 1925. – Και V. GORDON CHILDE “The Ægean Civilisation”, Nature, vol. 117, σελ. 716, 1926. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.3.2006.

(*) Ο G. Glotz (1862-1935) ήταν Γάλλος ιστορικός, και θεωρείται ειδικός στην αρχαία Ελλάδα. Η καταγωγή του ήταν από παλιά εβραϊκή οικογένεια της Αλσατίας. Σπόδασε στην École Normale Supérieure (πτυχίο ιστορίας 1885). Διορίστηκε λέκτορας Ελληνικής Ιστορίας στην Σχολή Γραμμάτων στο Παρίσι (Σορβόννη), 1907 – 1913, και έγινε καθηγητής Ελληνικής Ιστορίας (έως το 1935). Έγινε μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών και Καλών Γραμμάτων (1920 και πρόεδρος το 1928). Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το έργο του σχετικά με την οικονομική ιστορία της Ελλάδας και των ελληνικών πόλεων.

Σύμφωνα με τον Γκλοτζ, οι πρώτοι άνθρωποι που έφτασαν στην Ελλάδα ήταν ημινομάδες κτηνοτρόφοι από τα Βαλκάνια. (Την εποχή του, βεβαίως, αγνοούσε τις μελέτες της γενετικής και πολλά άλλα μετέπειτα αρχαιολογικά ευρήματα, που ανατρέπουν αυτήν την θεωρία). Η βάση της κοινωνίας τους ήταν η πατριαρχική φυλή, της οποίας τα μέλη κατάγονταν από τον ίδιο κοινό πρόγονο και λάτρευαν την ίδια θεότητα. Μέσω της ένωσης πολλών φυλών, σχηματίστηκαν «fraternités / αδελφότητες» – δηλαδή ένοπλες ομάδες. Όταν αυτές οι ομάδες αντιμετώπιζαν σημαντικές υποχρεώσεις, ενώνονταν σε έναν μικρό αριθμό φυλών, εντελώς ανεξάρτητων σε θρησκευτικά, πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα, οι οποίες όμως αναγνώριζαν την εξουσία ενός ανώτατου βασιλιά που ήταν ο ηγέτης τους.

Ο Glotz διακρίνει δύο απαρχές στην αρχαία πόλη:

• Την αρχαϊκή περίοδο (1500 – 1400 π.Χ.), που αντιστοιχεί στην μινωική εποχή, με τον σχηματισμό των πρώτων αστικών κέντρων στην Ελλάδα (σήμερα οι χρονολογίες αυτές έχουν πάει πολύ πιο πίσω), και
• μια δωρική περίοδο, ένα είδος αρχαίου ελληνικού «μεσαίωνα», που χαρακτηρίζεται από χάος και εισβολές, και από την οποία επέζησαν μόνον οι οχυρωμένες πόλεις και ακροπόλεις, ικανές να κυριαρχήσουν σταθερά στην χώρα.

Με την ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ του οι Γάλλοι συναγωνίζονταν τους Άγγλους, και το  περίφημο «Cambridge Ancient History», για το ποιος θα επιβάλλει την άποψή του για τον αρχαίο κόσμο, στον… σύγχρονο!

ΕΡΓΑ του:

• «Γενική Ιστορία»[1] (13 τόμοι), επιμ. 1923–1939.
• «Οικογενειακή αλληλεγγύη στο ποινικό δίκαιο στην Ελλάδα»[2], 1904 – BNF-Gallica.
• «Οι ορδές στην πρώιμη Ελλάδα», 1904.
• «Κοινωνικές και νομικές μελέτες για την ελληνική αρχαιότητα», 1906 – BNF-Gallica.
• «Εργασία στην Αρχαία Ελλάδα: Οικονομική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας από την Ομηρική[3] Περίοδο έως την Ρωμαϊκή Κατάκτηση / «Le travail dans la Grèce ancienne», 1920 – στην αγγλική μετάφραση «Ancient Greece at Work», 1926 – BNF-Gallica.
• «Ο Πολιτισμός του Αιγαίου», 1923 – BNF-Gallica.
• «Η Ελληνική Πόλη»[4], 1928 – BNF-Gallica. Στα αγγλικά «The Greek City and Its Institutions», 1930.

Το όνομα (Κέντρο Gustave-Glotz), δόθηκε σε μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημιου Paris-IV, το CNRS (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας) και το Πανεπιστήμιο Paris-1 Panthéon-Sorbonne, που ίδρυσε το περιοδικό «Cahiers du Centre Gustave-Glotz»[5].

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Ελληνικη Βιβλιογραφια”.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Kuzishchin V. I. «Ιστοριογραφία της Αρχαίας Ιστορίας», εκδ. Vysshaya shkola, Μόσχα, 1980.
• Lefranc Ab. «Discours à l’occasion de la mort de M. G. Glotz», lu dans la séance du 3 mai 1935, Palais de l’Institut, Παρίσι, 1935.
• Motte L. «G. Glotz» στο J.-Fr. Mattéi (επιμ.) «Encyclopédie philosophique universelle», εκδ. PUF, 1992.
• Mucchielli L. «La leçon d’histoire comparée de G. Glotz», 1907.
• Picard C. «G. Glotz (1862-1935)», στο Revue archéologique, 6^η σειρά, τ. 6, Ιουλ.-Δεκ. 1935.
• Schwartz J. «G. Glotz», στο Nouveau dictionnaire de biographie alsacienne».Westermann W. L. «Review of Le Travail dans la Grèce Ancienne: Histoire Économique de la Grèce depuis la Période Homérique jusqu’à la Conquête Romaine», The American Historical Review, 26 (3): 493-494, doi:10.2307/1836072, 1921.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Το α΄ μέρος (2 τόμοι) ήταν αφιερωμένο στην ιστορία της Αρχαίας Ανατολής. Συγγραφέας ο διάσημος αιγυπτιολόγος A. Moret. Το β΄ μέρος («Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας», 4 τόμοι – 5 βιβλία) είχε συγγραφείς τους R. Cohen , P. Roussel , P. Eymard και P. Collard. Το γ΄ μέρος («Η Ιστορία της Αρχαίας Ρώμης» (4 τόμοι – 8 βιβλία) συντάχθηκε από τους E. Pais, G. Bloch, J. Carcopino, L. Homo, M. Besnier και A. Piganol. Με ανασκαφικά δεδομένα και τις επιγραφικές πηγές της εποχής. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα στην παγκόσμια ιστοριογραφία της αρχαιότητας.

Το έργο βασίζεται στην ιδέα ότι οι θεμελιώδεις αρχές της πολιτισμένης κοινωνίας αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Αθήνα! Το βιβλίο παρέχει μια πολύπλευρη περιγραφή της αρχαίας κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικοοικονομικών της πτυχών.

[2] Βραβείο Bordin (Κλασσική Αρχαιότητα) 1905 από Ακαδημίας Επιγραφών και Καλών Γραμμάτων.

[3] Η «ομηρική» περίοδος είδε την μετάβαση από την κτηνοτροφία στην γεωργία, από την συλλογική στην ιδιωτική γαιοκτησία, και την εμφάνιση πόλεων γύρω από τοπικές αγορές – την γέννηση μιας «αστικής και εμπορικής οικονομίας». Κατά την αρχαϊκή εποχή, αναπτύχθηκε μια νομισματική οικονομία, η οποία προκάλεσε έναν αγώνα μεταξύ τεχνιτών και εμπόρων ενάντια στην αριστοκρατία των γαιοκτημόνων, και ξεκίνησε ο εμπορικός ανταγωνισμός μεταξύ διαφόρων κέντρων. Η αρχαία ελληνική οικονομία έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά την ελληνιστική εποχή, ως παγκόσμια αγορά. Όπως η μετάβαση από τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα στον καπιταλισμό. Ωστόσο, μοιράζεται ένα χαρακτηριστικό που διακρίνει έντονα τον Γκλοτζ από τους Γερμανούς εκσυγχρονιστές της αρχαιότητας: Την αναγνώριση του κρίσιμου ρόλου της δουλείας στην ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας. Ο Γκλοτζ πιστεύει ότι η κύρια διαφορά μεταξύ της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας και της καπιταλιστικής κοινωνίας ήταν η παρουσία δούλων.

[4] Ο Γκλοτζ θεωρούσε την αρχαία ελληνική πόλη ως το θεμελιώδες φαινόμενο της αρχαίας ιστορίας. Σε αντίθεση με τις απόψεις των μελετητών της εποχής, πίστευε ότι η διαμόρφωση του κόσμου των πόλεων ως μικρών πόλεων-κρατών δεν καθοριζόταν μόνον από τις γεωγραφικές συνθήκες. Η πόλις ήταν πολιτική μορφή οργάνωσης.

Ο Glotz απέρριψε την ιδέα, του F. de Coulanges, της οικογενειακής θρησκείας ως πρωταρχικής πηγής πολιτικής οργάνωσης στην αρχαία κοινωνία. Πίστευε ότι η αλληλεπίδραση τριών θεμελιωδών συνιστωσών καθορίζει ολόκληρη την τύχη της πόλης-κράτους: Ατομο – οικογένεια – πόλη. Συνεπώς, ολόκληρη η ιστορία της πόλης-κράτους χωρίζεται σε τρεις περιόδους:

• 1^η: η πόλη αποτελείται από οικογένειες που διατηρούν την αρχική τους οργάνωση και τα δικαιώματά τους. Το άτομο μέσα στην οικογένεια είναι αυστηρά υποταγμένο στην εξουσία της οικογένειας και στα συλλογικά της συμφέροντα·
• 2^η: η πόλη υποτάσσει την οικογένεια·
• 3^η: η περαιτέρω ανάπτυξη του ατομικισμού, οδηγεί στην καταστροφή της ίδιας της πόλης, με αποτέλεσμα την ανάγκη για ένα μεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος.

[5] Αυτά τα περιοδικά δημοσιεύονται από το 1990 ως συλλογή άρθρων με θέμα «Η Δύναμη στην Αρχαιότητα», υπό την επιμέλεια του Cl. Nicolet. Από το 1991, το περιοδικό έγινε ετήσιο. Το 2010, έγινε ένα από τα περιοδικά της ομάδας ANHIMA (Ανθρωπολογία και Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, UMR 8210 του CNRS). Εξ αυτων 16 τεύχη, είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο («Persée»), καλύπτοντας την περίοδο 1991-2006.

παλαιοτερο αρχαιοτερος ευρωπαικος πολιτισμος αρχαια Κρητη αρχαιο Αιγαιο, αρχαιος Ευξεινος ποντος, Μικρα Ασια, Σικελια, Ιταλια λεκακης THE oldest European civilisation was born in Crete and spread thence throughout the Ægean basin Minoan life social, industrial, commercial, religious æsthetic Greeks, western world, prehistoric Cretan enterprise Euxine, Asia Minor, Sicily Italy Hellenic traders and colonists olive fig great island northerners reached Aegean Ægean athletic contests dances Minoan age, Terpander Phrygians, notes seven-stringed lyre flute Hagia Triada φορεματα καπελλο Κυρια Πετσοφα λοφος Πετσοφας Λασυθιου Λασιθιου ενδυση μινωικο μινωικη μινωικος πολιτισμος