Η Φαιστός Ηρακλείου Κρήτης είναι κυρίως γνωστή στην αιγαιακή αρχαιολογία, ως η θέση όπου, στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., εκτίσθηκε ένα μινωικό ανάκτορο, με επιβλητική θέα στην πεδιάδα της Μεσαράς. Η πεδιάδα, η μεγαλύτερη στην Κρήτη, θεωρείται συνήθως μια εύφορη γεωργική ενδοχώρα και η ανάδυση της Φαιστού ως πρωτεύουσας θέσης έχει παραδοσιακά συνδεθεί με την ευνοϊκή της θέση για τον έλεγχο της παραγωγής γεωργικού πλεονάσματος και της σημαντικής αύξησης του πληθυσμού, στον οποίο η παραγωγή αυτή συνέβαλε.
Ωστόσο, η αρχαιολογική και παλαιοπεριβαλλοντική έρευνα στην Φαιστό και στην γύρω περιοχή τα τελευταία 25 χρόνια έχει οδηγήσει στην επανεξέταση αυτού του μοντέλου. Είναι πλέον σαφές:
- ότι η τοποθεσία περιβαλλόταν από έναν δυναμικό παράκτιο / παραποτάμιο υγρότοπο, που τροποποιήθηκε με την πάροδο του χρόνου από φυσικούς ή/και ανθρώπινους παράγοντες και
- ότι η ιστορία των οικισμών της γνώρισε εναλλασσόμενες φάσεις επέκτασης και συρρίκνωσης που φαινομενικά ήταν αντιστρόφως ανάλογες με την συρρίκνωση και την επέκταση των οικισμών σε περιφερειακό επίπεδο.
Η παρακάτω ομιλία επικεντρώνεται στις αλλαγές που καταγράφηκαν στην Φαιστό και στην ευρύτερη περιοχή της, στις φάσεις II και VIII, που χρονολογούνται στις περιόδους 4350 – 4250 π.Χ. και 2200 – 2050 π.Χ. Με βάση νέες παλαιοκλιματολογικές μελέτες υποστηρίζεται ότι η κορυφογραμμή της Φαιστού ήταν πιο πυκνοκατοικημένη κατά την διάρκεια περιόδων αυξημένης ξηρασίας, επειδή ο υγρότοπός της [παραπανω φωτογραφία] λειτουργούσε ως φυσικό απόθεμα ασφαλείας ή και καταφύγιο, ειδικά εάν τύγχανε κατάλληλης διαχείρισης ή βελτίωσης μέσω συγκεκριμένων μορφών συλλογικής παρέμβασης.
ΠΗΓΗ: S. Todaro (Πανεπιστήμιο Κατάνιας) «Υγρότοποι ως καταφύγια; Επανεκτιμώντας την ανάδυση της Φαιστού ως πρωτεύουσας θέσης μεταξύ της ύστερης 5ης και της ύστερης 3ης χιλιετίας π.Χ.», διάλεξη, στην Βρετανική Σχολή Αθηνών, οργάνωση «Αιγεύς», που δόθηκε στις 11.6.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.6.2025.
Πριν 6.350 χρονια κορυφογραμμη Φαιστου πυκνοκατοικημενη, αυξημενη ξηρασια υγροτοπος φυσικο αποθεμα ασφαλειας Φαιστος αιγαιακη αρχαιολογια, 2η χιλιετια πΧ μινωικο ανακτορο, πεδιαδα της Μεσαρας μεγαλυτερη ηρακλειου Κρητη, ευφορη γεωργικη ενδοχωρα πρωτευουσα παραγωγη γεωργικο πλεονασμα πληθυσμος αυξηση αρχαιου πληθυσμου αρχαια μινωικη εποχη περιοδος αρχαιολογια παλαιοπεριβαλλον παρακτιος / παραποταμιος ποταμος τροποποιηση φυσικος ανθρωπινος παραγοντας ιστορια οικισμος φαση επεκταση συρρικνωση οικισμοι περιφερεια αλλαγη φασεις II και VIII, χρονολογηση 4350 – 4250 πΧ 6.250 4.200 2200 – 2050 4.050 παλαιοκλιμα κορυφη πυκνοτητα ασφαλεια καταφυγιο, καταλληλη διαχειριση βελτιωση συλλογικη παρεμβαση υγροτοποι καταφυγια 5η 4η 3η
