Αρχαίοι σκελετοί 7 μικρών παιδιών ανακαλύφθηκαν στην αινιγματική πόλη Ίππου Γη, στον Κερκίνη Καππαδοκίας – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Το όρος (ο) Κερκίνης[1], λένε, είχε κατοίκηση Χετταίων κατά την Εποχή του Χαλκού. Ένας λόφος του έγινε το Άγιον Όρος Ντάχα. Κάτω η κοιλάδα του ποταμού Εγκριόζ. Μια τεράστια επικαλυπτόμενη κατασκευή της Εποχής του Σιδήρου στην τοποθεσία καθιστά πολύ δύσκολη την επαλήθευση του αν εδώ ήταν η αρχαία αινιγματική πόλις Ζιππαλάντα… Την Εποχή του Σιδήρου, στο βουνό υπήρχε ένας σχεδιασμένος αστικός χώρος. Αυτό υποδηλώνει ότι ίσως η πόλη ήταν ένα αυτοκρατορικό ίδρυμα μη τοπικών λαών! Έχουν βρεθεί φρυγικά ερείπια. Η αρχαιολογική έρευνα δείχνει ότι η πόλη κάηκε, καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε. Μια παλαιοφρυγική επιγραφή (K-01) έχει βρεθεί στο όρος Κερκίνης. Στην περιοχή υπάρχει επίσης ένα βυζαντινό κάστρο.[2]

Οι Χετταίοι ήταν δύναμη, που ανταγωνιζόταν την Αίγυπτο και την Βαβυλώνα μεταξύ 1650 – 1200 π.Χ.!

Η αρχαία αινιγματική πόλις Ίππου Γη (ίππος[5] + λάας) > Ζιππαλαντα[4], ήταν κέντρο της λατρείας του Θεού της Καταιγίδας, της Θύελλας και του Καιρού – κι αυτός δεν είναι άλλα, παρά ο Ζευς. Ήταν μια σημαντική πόλη των Χετταίων, που άκμασε την 2η χιλιετία π.Χ. Ο Θεός της Καταιγίδας αρχικώς ήταν μια σημαντική θεότητα για τους Χετταίους. Στην Zippalanda εθεωρείτο υιός του Κρόνου (εδώ Ταρχούνα), του θεού του Καιρού του Ουρανού, και της θεάς του Ήλιου και της Γης Αλλανής – στο «Τραγούδι του Ransom» των Κουρητών / Χουρριτών – Χετταίων. Η σύντροφός του ήταν η θεά Anzili / Enzili, η οποία έπαιζε ρόλο στις τελετουργίες του τοκετού των Χετταίων.

Πολλές από τις πληροφορίες για την Ζιπαλάντα προέρχονται από πινακίδες που βρέθηκαν στην Χατούσα. Καταγράφουν την ύπαρξη του ναού του Θεού της Θύελλας και ενός παλλατιού / βασιλικής κατοικίας (halentu) και αναφέρονται έμμεσα στην καθημερινή θρησκευτική ζωή και τις γιορτές του τόπου. Ο Χετταίος βασιλιάς συμμετείχε στις επίσημες θρησκευτικές τελετές της πόλης, όπως πουρούλι, τις ανοιξιάτικες και φθινοπωρινές αυτοκρατορικές γιορτές, το πανηγύρι του μήνα και πιθανώς την γιορτη κυνηγιού (Κι-Λαμ).

Η Ζιππαλάντα ήταν ένα από τα αρχαία χαιτιτικά θρησκευτικά κέντρα (šiunan Uru = «πόλη των θεών»). Είχε προνόμια στο Παλαιό Βασίλειο (το οποίο περιελάμβανε επίσης την Αρίνα, το Νερίκ και την Χαττούσα. Προς το τέλος της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας, αφού ο Μουβατάλι Β’ μετέφερε την πρωτεύουσα των Χετταίων από την Χαττούσα στην Ταρχουντασα, η Ζιππαλάντα έγινε ιερή πόλη.

Η τοποθεσία καταγράφεται σε επιγραφές, αλλά δεν έχει ποτέ εντοπιστεί επίσημα. Οι πιθανές τοποθεσίες για την Ζιππαλάντα είναι οι οικιστικοί τύμβοι:

• Τύμβος Çadır (Çadır Höyük),
• Alaca Höyük (βλ. M. Popko) και
• Τύμβος Uşaklı (Uşaklı Höyük – παρακάτω φωτ.), ο οποίος έχει και τις περισσότερες πιθανότητες, λόγω αρχαιολογικών ευρημάτων:

• Τον Ιανουάριο του 2020, στο Uşaklı Höyük ευρέθη ένα από τα αρχαιότερα ψηφιδωτά στον κόσμο.
• Τον Δεκέμβριο του 2022, αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Πίζας βρήκαν μια κυκλική κατασκευή, μυστηριώδες πέτρινο κτίσμα, γνωστό απλώς ως «Κυκλική Δομή», πιθανώς ο κύριος ναός της πόλεως, το οποίο κτίσμα χρονολογείται στον 14^ο αι. (2^η χιλιετία π.Χ.). Η χρήση γρανίτη, ενός ασυνήθιστου υλικού στην περιοχή, επισημαίνει την αξία του κτηρίου.

Το Usakli Hoyuk[3] ευρίσκεται στο χωριό Büyüktaslik, στην περιοχή Sorgun της επαρχίας Yozgat στην κεντρική Ανατολία σε έκταση που κατέχει νυν η Τουρκία, βόρεια του όρους Κερκίνη.

ΤΩΡΑ, σε αυτό, νέες ανασκαφές αποκάλυψαν τα λείψανα αρκετών βρεφών, κάτι που μπορεί να προσφέρει νέες γνώσεις για τις λιγότερο γνωστές ταφικές πρακτικές των Χετταίων. Οι μερικοί ή ολόκληροι σκελετοί τουλάχιστον 7 μικρών παιδιών ανακαλύφθηκαν από μια ομάδα της Ιταλικής Αρχαιολογικής Αποστολής κοντά σε αυτό το κτήριο. Οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν ακόμη τον ακριβή σκοπό του, αλλά πιστεύουν ότι είχε τελετουργική σημασία. Τα λείψανα των μικρών βρεφών και ατόμων πριν γεννηθούν, βρέθηκαν σε αποθέσεις, που συνδέονται στενά με την αινιγματική δομή, μαζί με συγκεντρώσεις τέφρας, οστών ζώων και κεραμικών θραυσμάτων. Εκτός από τα παιδιά, σε κοντινούς λάκκους ανακαλύφθηκαν οστά αλόγων, γαϊδουριών και ελαφιών – πιθανώς προσφορές. Σε υψηλότερο επίπεδο, βρέθηκε ένα ολόκληρο άλογο – θρακική πρακτική! Και υπολείμματα από συμπόσια ή θυσίες. Οι αναλύσεις υπολειμμάτων σε κεραμικά υποδηλώνουν κατανάλωση κρέατος και δημητριακών…

Αν και οι Χετταίοι άφησαν πίσω τους πολλές γραπτές πηγές, δεν υπάρχει καμμία αναφορά στα έθιμά τους, που σχετίζονται με τα νεκρά μικρά παιδιά. Αυτά τα άτομα συνήθως δεν θάβονταν σε κανονικά νεκροταφεία στον αρχαίο κόσμο, αλλά συχνά έχαιραν ειδικής μεταχείρισης. Σύμφωνα με τον συν-διευθυντή των ανασκαφών An. D’Agostino, η πρόσφατα αποκαλυφθείσα περιοχή θα μπορούσε να είναι ένας καθαγιασμένος χώρος, αφιερωμένος σε τελετουργίες που συνδέονται με τον πρόωρο θάνατο. Μια θεωρία που έχουν διατυπώσει οι ερευνητές είναι ότι το παρακείμενο κυκλικό κτήριο μπορεί να ήταν ένα ιερό, που συνδεόταν με τον θεό της καταιγίδας των Χετταίων.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». Γ. Λεκακης “Αγνωστη Μικρα Ασία”.  «Remains of Seven Children Discovered in a Mysterious Hittite Circular Structure in Ancient Zippalanda», Brújula Verde, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.8.2025.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Bryce Tr. “Zippalanda” στο The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia: The Near East from the Early Bronze Age to the Fall of the Persian Empire, εκδ. Routledge, Λονδίνο, 2009.
• Milligan M. “New discoveries could help confirm Uşaklı Höyük as the lost Hittite city of Zippalanda”, HeritageDaily, 26.12.2022.
• Carvajal G. “Encuentran una enigmática estructura circular en Zippalanda, la antigua ciudad sagrada de los Hititas”, La Brújula Verde, 30.12.2022.
• Structures at Uşaklı Mound may be ancient Zippalanda”. Hurriyet Daily News. 27 June 2016.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Συνηθισμένο τοπωνύμιο στα ελληνικά:

• Κερκίνη, όρος της Παιονίας στην Μακεδονία – επιγρ. THC. 2,98.
• Κέρκης, όρος στην Σάμο
• Κερκίνης, Ύπατος και Μύνις παραπόταμοι του Εύρωπου – νυν… Γουριώτικο ποτάμι, στην δυτική Όθρυ Φθιωτιδος.
• Κέρκιννα, νησιά βρίσκονται στα ανοικτά των ανατολικών ακτών της Τυνησίας, στον κόλπο Γκαμπές και Α. της Σφαξ (ισπανικά: Querquenes) στον 34^ο παράλληλο [34°42′N 11°11E].

κερκίς (ἡ) < ρ. κρέκω) = ἡ, ἐν τῷ ὀρθίῳ τῶν ἀρχαίων ἡ ῥάβδος δι’ ἧς τὰ νήματα τοῦ ὑφαδίου ἐκρούοντο καὶ τὸ ὕφασμα καθίστατο πυκνὸν / όρθιος ιστός, ράβδος, μπαστούνι, βέργα ή χτένι με το οποίο τα νήματα του υφαδιού κτυπούσαν και έκαναν πυκνό το ύφασμα. Η λέξις κερκὶς σημαίνει τὴν νῦν σαγίτταν / σαΐτα, δι’ ἧς εἰσφέρεται τὸ ὑφάδιον εἰς τοὺς στήμονας. Και κάθε λεπτή, μακριά και ευθεία ράβδος, ἐκ ξύλου, ἐλέφαντος, κτλ. ράβδος μετρητική (μέτρησης), ὁ γνώμων ἡλιακοῦ ὡρολογίου, το μεγάλο οστούν του ποδιού, οστούν κνήμης, «καλάμι» ποδιού. ῥάβδος Ράβδος πρὸς ἀνατάραξιν ὑγρῶν. Η κίνησή της έκαμε χαρακηριστικό ήχο (φωνὴ) – κερκίδος ὕμνοι. Πάσσαλος (> λατ. paxillus) ἢ περόνη (κτένα). Και ἄκανθα τοῦ ἰχθύος νάρκη. Και κερκίδα η σφηνοειδὴς διαίρεσις τῶν καθισμάτων ἐν τῷ θεάτρῳ. Και εἶδος λεύκης, ἐκ τοῦ ήχου / ψιθύρου τῶν κινουμένων φύλλων της, κατ’ ἄλλους τὸ «δένδρον τοῦ Ἰούδα».

κέρκος (ἡ) = οὐρὰ ζώου, τὸ ἀνδρικὸν αἰδοῖον, μικρὸν ζῳΰφιον βλάπτον τὰς ἀμπέλους, λαβή.

Και παράκερκις.

ΠΗΓΗ: Όμηρ. Ἰλ. Χ.448, Ὀδ. Ε.62. Ἀνθ. Π.11.267. Ἀλέξ. ἐν «Γυναικοκρατίᾳ» 1.IV. Ἀπολλ. Ρόδ. Γ.46. και Δ.1520. Ἀριστοφ. Βατρ. 1316 και Θεσμ. 239. Γαλην. Εὐρ. Τρ. 199 και Ἑκ.363. Ἡρόφιλος παρὰ Ρουφ. σ.33. Ἡσύχ. Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 3.14,2. Λουκ. Λεξιφ. 7. Ὀππ. Ἁλ. 2.63.5. Πλάτ. Κρατ. 387^Ε. Πλουτ. Ἀλέξ. 45. Σοφ. Ἀντ. 976 και απ. 522, 909. Πολυδ. Α΄,252 και Β΄,191.142. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 8.5,8. Λεξικὸν τῶν Ἀρχαιοτήτων. Συλλ. Ἐπιγρ. 2681.

[2] Η τοποθεσία εξετάσθηκε για πρώτη φορά το 1903 από τον J. G. C. Anderson. Το 1926 και το 1927, οι H. H. von der Osten και F. H. Blackburn διεξήγαγαν μια προκαταρκτική έρευνα και έφτιαξαν έναν χάρτη των αμυντικών τειχών της πόλης. Το 1926, το επισκέφθηκε ο E. Forrer. Το 1929, ο E. Schmidt πραγματοποίησε ανασκαφές για μια εβδομάδα για το Ανατολικό Ινστιτούτο του Σικάγο ΗΠΑ.

Το Διεθνές Έργο Kerkenes (1993 – 2012), διευθύνθηκε από τον Βρετανό αρχαιολόγο G. Summers και την Fr. Summers (Τεχνικό Πανεπιστήμιο Μέσης Ανατολής, Άγκυρα). Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη υπό την διεύθυνση του S. Branting (Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα).

Ο Τζ. Σάμερς αρχικώς εταύτισε την τοποθεσία με την πόλη Πτερία της Καππαδοκίας[5] (βλ. Ηρόδοτος), η πόλη οποία κατελήφθη από τον Λυδό βασιλιά Κροίσο, γύρω στο έτος 547 π.Χ. Η ταύτιση με τους Μήδους έχει απορριφθεί από διάφορους μελετητές, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Σάμερς. Η Πτερία ιδρύθηκε στην πραγματικότητα και ανήκε στους μακεδονοθράκες Φρύγες. Οι Φρύγες ήταν σύμμαχοι της Μηδίας στην σύγκρουσή της με την Λυδία. Για τους Φρύγες, η Λυδία ήταν μακροχρόνιος αντίπαλος, γεγονός που θα εξηγούσε την επίθεση των Λυδών στο όρος Κερκίνης. Πολλές πολιτισμικές ομοιότητες, τέλος, συνδέουν τον Κερκίνη με την αρχαία πόλη που βρέθηκε στο Γκιουλούνταγκ.

[3] ή Kusakli, ή Kusachakly, ή Uçaklı.

[4] Στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, η κατάηληξις land, σημαίνει χώρα, γη, από το αρχαίο ελληνικό λάας / λας.

[5] Άλλωστε και το όνομα της Καππαδοκίας έχει σχέση με τους ίππους.

• Η λέξη ίππος δασύνεται. Η ελληνική δασεία στην Ανατολή έγινε Κ και Ζ. Στην Δύση έγινε F, C, S, H.

Kerkenes αρχαιοι σκελετοι μικρων παιδιων αρχαια αινιγματικη πολη Ιππου Γη, ορος Κερκινης Καππαδοκιας Λεκακης Αρχαιος σκελετος μικρο παιδι αρχαιο αινιγμα πολις ιππος Γη, Κερκινη Καππαδοκια παιδιου ορος Κερκινης βουνο κατοικηση Χετταιοι Εποχη Χαλκου λοφος αγιον αγιο ιερο ορος Νταχα κοιλαδα ποταμος εγκριοζ Σου κατασκευη Σιδηρου Ζιππαλαντα σχεδιασμενος πολεοδομικο σχεδιο πολεοδομια αστικος χωρος αυτοκρατορικο ιδρυμα λαοι φρυγικα ερειπια αρχαιολογια καψιμο φωτια πυρκαγια καταστροφη εγκαταλειψη παλαιοφρυγικη επιγραφη βυζαντινο καστρο βυζαντιο χεταιοι αιγυπτος Βαβυλωνα Βαβυλων 17ος 1650 – 1200 13ος αιωνας πΧ ιππος αλογο λαας Ζιπαλαντα Ζιπαλανδα Ζιπαλανδη Ζιππαλανδα Ζιπαλανδη / Zippalanda, κεντρο λατρεια Θεος της Καταιγιδας, Θυελλας Καιρου Καταιγιδα, Θυελλα Καιρος Ζευς Διας χιτιτες 2η χιλιετια θεοτητα Zippalanda Κρονος Ταρχουνα Ταρχουννα Tarhunna Ουρανου ουρανος θεα ηλιου και της Γης Αλλανη αλανι αλλανι Allani Τραγουδι ρανσομ κουρητες κρητες αρχαια κρητη Χουρριτες Χουριτες ανζιλι Anzili ενζιλι Enzili, τελετουργια τοκετος πινακιδα Χατουσα παλλατι παλατι βασιλικη κατοικια χαλεντου halentu καθημερινη θρησκευτικη ζωη γιορτες Χετταιος βασιλιας θρησκεια τελετη πουρουλι, ανοιξη φθινοπωρο αυτοκρατορικη εορτη πανηγυρι μηνας κυνηγιου κυνηγι Κι Λαμ Κιλαμ χαιτιτικα θρησκευτικα κεντρα siunan Uru σιουναν ουρου πολη των θεων προνομια Παλαιο Βασιλειο Αρινα, Νερικ Χετταικη Αυτοκρατορια Μουβαταλι Β Μουβαταλης μεταφορα πρωτευουσα Ταρχουντασα, ιερη πολη purulli Arinna Nerik Hattusa Hittite Empire, Muwatalli II Tarhuntassa, Mount Daha Taha επιγραφες, οικιστικος τυμβος τυμβος τσαντιρ cadır Hoyuk, αλασα Alaca ουσακλι Usaklı Höyük ευρημα 2020, πρωτο αρχαιοτερο ψηφιδωτο στον κοσμο 2022, αρχαιολογος Πανεπιστημιο της Πιζας κυκλικη κατασκευη, μυστηριωδες πετρινο κτισμα, Κυκλος Δομη 14^ος χρηση γρανιτης, χωριο μπουγιουκ τασλικ μπουγιουκτασλικ Buyuktaslik, Buyuk taslik σοργκουν Sorgun επαρχια γιοζγκατ Yozgat Ανατολια Τουρκια, ανασκαφη λειψανα βρεφων, ταφικη πρακτικη Ιταλια κτηριο τελετουργια γεννηση γεννα ατομο αποβολη αποθεση τεφρα οστα ζωων κεραμικο θραυσμα λακκος οστο αλογο γαιδουρι ονος ελαφι προσφορα θρακικη θρακη θρακες υπολειμματα συμποσιο θυσια αναληση κεραμικα καταναλωση κρεατος και δημητριακων διατροφη κρεας δημητριακα εθιμο νεκρα νεκροταφειο αρχαιος κοσμος, ειδικη μεταχειριση καθαγιασμενος τελετουργιες προωρος θανατος τοπωνυμιο ελληνικο κερκινη, Παιονια Μακεδονια Κερκης, Σαμος υπατος Μυνις παραποταμος Ευρωπος ποταμος Γουριωτικο ποταμι, δυτικη οθρυς φθιωτιδας φθιωτιδα φθιωτις κερκιννα νησια ακτη Τυνησια κολπος Γκαμπες Σφαξ 34^ος παραλληλος κερκις κρεκω ορθια ραβδος νημα υφαδι υφασμα πυκνο ιστος, μπαστουνι, βεργα χτενι νηματα λεξις σαγιττα σαιτα, σαιττα στημονας λεπτη μακρια ευθεια ξυλο, ελεφαντας ελεφαντοστουν μετρητικη μετρηση γνωμων ηλιακο ωρολογιο ρολοι μεγαλο οστουν ποδι οστο κνημη καλαμι ποδιου αναταραξη υγρο κινηση ηχος φωνη κερκιδα υμνος πασσαλος λατινικα paxillus περονη κτενα ακανθα αγκαθι ιχθυς ναρκη σφηνοειδης διαιρεση καθισματα θεατρο ειδος λευκη λευκα ψιθυρος φυλλο δενδρο δεντρο του ιουδα ιουδας παρεκερκις κερκος ουρα ζωου, ανδρικο αιδοιον, αιδοιο μικρο ζωυφιο αμπελος, αμπελι λαβη ομηρος Γυναικοκρατια απολλοδωρος Ροδιος αριστοφανης Γαληνος Ευριπιδης ηροφιλος ησυχιος Θεοφραστος οππιανος Πλατων Πλουταρχος Σοφοκλης Λεξικο αρχαιοτητων 20ος 1903 χαρτης αμυντικα τειχη ανατολικο Ινστιτουτο του Σικαγο ΗΠΑ Βρετανος αρχαιολογος Τεχνικο Πανεπιστημιο Μεσης Ανατολης, αγκυρα Φλοριντα σαμερς Πτερια Καππαδοκια Ηροδοτος), καταληψη Λυδος βασιλευς Κροισος, λυδια 6ος 547 πΧ Μηδοι ιδρυση μακεδονοθρακες Φρυγες Φρυγια συμμαχοι Μηδια συγκρουση πολεμος πολιτισμος Göllüdağ Γκιουλουνταγκ Gollu dag Γκιουλου νταγκ κουσακλι Kusakli, κουσατσακλι Kusachakly, ουσακλι Uçaklı καταληξις λαντ land, χωρα, ελληνικη λας δασεια γραμμα