Οδοιπορικό στην ορεινή Φωκίδα
Του πεζοπόρου Άγγελου Κοντοθάνου, ankont80@gmail.com
Φωτογραφίες: Άγγελου Κοντοθάνου, Γιώργου Λεκάκη.
Φωτογραφίες: Άγγελου Κοντοθάνου, Γιώργου Λεκάκη.
Το Σαββατοκύριακο 8-9 Απριλίου
ανεβήκαμε στην όμορφη και φιλόξενη ορεινή Παρνασσίδα, του Δήμου Δελφών, στην
Φωκίδα. Σκοπός μας ήταν να γνωρίσουμε, να περπατήσουμε τα μέρη όπου πριν 75
χρόνια οργανώθηκε κάτω από πλήρη μυστικότητα η επιχείρηση για την ανατίναξη της
γέφυρας του Γοργοποτάμου, η κορυφαία πράξη της Εθνικής Αντίστασης.
ανεβήκαμε στην όμορφη και φιλόξενη ορεινή Παρνασσίδα, του Δήμου Δελφών, στην
Φωκίδα. Σκοπός μας ήταν να γνωρίσουμε, να περπατήσουμε τα μέρη όπου πριν 75
χρόνια οργανώθηκε κάτω από πλήρη μυστικότητα η επιχείρηση για την ανατίναξη της
γέφυρας του Γοργοποτάμου, η κορυφαία πράξη της Εθνικής Αντίστασης.
Για την 25η Νοεμβρίου 1942 έχουν
γραφτεί τόσα και τόσα, δεν θέλαμε να σταθούμε εκεί. Σκοπός μας είναι να
αναδείξουμε τι προηγήθηκε αυτής της ενέργειας. Με αυτό το σκεπτικό και με βάση
τις μαρτυρίες τόσο των πρωταγωνιστών, όσο και των ντόπιων κατοίκων, επισκεφτήκαμε:
γραφτεί τόσα και τόσα, δεν θέλαμε να σταθούμε εκεί. Σκοπός μας είναι να
αναδείξουμε τι προηγήθηκε αυτής της ενέργειας. Με αυτό το σκεπτικό και με βάση
τις μαρτυρίες τόσο των πρωταγωνιστών, όσο και των ντόπιων κατοίκων, επισκεφτήκαμε:
– την όμορφη Στρώμη/Στρόμη στους πρόποδες της Γκιώνας,
 |
| Η Στρώμη. |
 |
| Ο περίφημος καταρράκτης της Στρώμης. |
– το ιστορικό Μαυρολιθάρι,
 |
| Η Τσούκα του Μαυρολιθαρίου. |
και
– την αρχοντική Καστριώτισσα στην Οίτη.
Πήγαμε στη Φθιώτιδα, στις γέφυρες της
Παπαδιάς, του Ασωπού και του Γοργοποτάμου καθώς μία από τις τρεις θα επιλεγόταν για
καταστροφή. Πήγαμε στην δυτικότερη κορυφή της Γκιώνας (Πύργος, 2063 μ.) για να
δούμε τη νότια πλευρά της οροσειράς, όπου προσγειώθηκαν οι 4 πρώτοι σαμποτέρ.
Παπαδιάς, του Ασωπού και του Γοργοποτάμου καθώς μία από τις τρεις θα επιλεγόταν για
καταστροφή. Πήγαμε στην δυτικότερη κορυφή της Γκιώνας (Πύργος, 2063 μ.) για να
δούμε τη νότια πλευρά της οροσειράς, όπου προσγειώθηκαν οι 4 πρώτοι σαμποτέρ.
 |
| Στην κορυφή Πύργος (2.063 μ.). |
Επισκεφτήκαμε
τη Σπηλιά Μάγερ(πήρε το όνομα από τον επί κεφαλής της ομάδας των Άγγλων, Eddie
Mayers), όπου έμειναν περίπου 40 ημέρες οι Άγγλοι.
Περπατήσαμε από τη Σπηλιά Mayer ως την
Καστριώτισσα,17 χιλιόμετρα, στα βήματα του αείμνηστου καπεταν Νικηφόρου καθώς
αυτή τη διαδρομή είχε κάνει για να συναντήσει τους Άγγλους.
Καστριώτισσα,17 χιλιόμετρα, στα βήματα του αείμνηστου καπεταν Νικηφόρου καθώς
αυτή τη διαδρομή είχε κάνει για να συναντήσει τους Άγγλους.
Εποπτεύσαμε από ψηλά τις τρεις
γέφυρες, όπως είχε κάνει ο αείμνηστος Καλλίας με τον Chris Woodhouse, υπαρχηγό
της βρετανικής αποστολής.
γέφυρες, όπως είχε κάνει ο αείμνηστος Καλλίας με τον Chris Woodhouse, υπαρχηγό
της βρετανικής αποστολής.
 |
| Η γέφυρα του Ασωπού. |
 |
| Η Γέφυρα της Παπαδιάς. |
 |
| Η θρυλική Γέφυρα της Παπαδιάς, κατεστραμμένη κατά την Κατοχή. (Από το βιβλίο του Γ. Λεκάκη “Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής”) |
 |
| Το γιοφύρι της Στρόμης, στο Ρινόρρεμα. |
Καθίσαμε κάτω από τον υπεραιωνόβιο
πλάτανο του Μαυρολιθαρίου, εκεί όπου χόρεψε ο πρωτοκαπετάνιος Άρης με τον
Περικλή, τον Ζέρβα και τον Woodhouse, στα επινίκια.
πλάτανο του Μαυρολιθαρίου, εκεί όπου χόρεψε ο πρωτοκαπετάνιος Άρης με τον
Περικλή, τον Ζέρβα και τον Woodhouse, στα επινίκια.
 |
| Το οίκημα στη Στρόμη, όπου φυλάσσονται φωτογραφίες της εποχής. |
Το οδοιπορικό μας συνεχίστηκε λίγες
μέρες αργότερα, με το πιο δύσκολο κομμάτι, των 45 χιλιομέτρων.
μέρες αργότερα, με το πιο δύσκολο κομμάτι, των 45 χιλιομέτρων.
 |
| Ανάβαση… |
“Στις 23 του μήνα, το πρωί ξεκινήσαμε
από την Καστριώτισσα. Πήραμε τον απάνω δρόμο για τις Καταβόθρες (όχι από
Μαυρολιθάρι – Γκούρα). Όσο ανεβαίναμε, τόσο το χιόνι γινόταν όλο και
περισσότερο. Βγήκαμε από πάνω στις κορυφές, πήραμε μια νέα δύναμη από τον ελεύθερο
ορίζοντα. Φτάσαμε κατόπιν στην άπλα, στις Καταβόθρες. Αραδιασμένοι κάτω από την
σπηλιά, μαύρα σημάδια στην ασπρίλα του χιονιού, μας περίμεναν οι συναγωνιστές, που
είχαμε στείλει για τις ρίψεις”.
από την Καστριώτισσα. Πήραμε τον απάνω δρόμο για τις Καταβόθρες (όχι από
Μαυρολιθάρι – Γκούρα). Όσο ανεβαίναμε, τόσο το χιόνι γινόταν όλο και
περισσότερο. Βγήκαμε από πάνω στις κορυφές, πήραμε μια νέα δύναμη από τον ελεύθερο
ορίζοντα. Φτάσαμε κατόπιν στην άπλα, στις Καταβόθρες. Αραδιασμένοι κάτω από την
σπηλιά, μαύρα σημάδια στην ασπρίλα του χιονιού, μας περίμεναν οι συναγωνιστές, που
είχαμε στείλει για τις ρίψεις”.
Kαπετάν Νικηφόρος, «αντάρτης στα βουνά
της Ρούμελης»
της Ρούμελης»
Με οδηγό τα γραφόμενα του καπετάν
Νικηφόρου και αφού χαράξαμε επί χάρτου τη διαδρομή, βασισμένοι τόσο στη
σύγχρονη τεχνολογία όσο και στις διηγήσεις των ντόπιων γερόντων, ξεκινήσαμε την
Πέμπτη 27 Απριλίου από την Αθήνα για να τελειώσουμε το οδοιπορικό μας. Η ομάδα
αποτελείτο από τους:
– Άγγελο Κοντοθάνο, πεζοπόρο, με καταγωγή από το Μαυρολιθάρι
Φωκίδας, και
– Γεώργιο Κατσιαβό, σπηλαιολόγο, με καταγωγή από την Καστριώτισσα
Φωκίδας.
Νικηφόρου και αφού χαράξαμε επί χάρτου τη διαδρομή, βασισμένοι τόσο στη
σύγχρονη τεχνολογία όσο και στις διηγήσεις των ντόπιων γερόντων, ξεκινήσαμε την
Πέμπτη 27 Απριλίου από την Αθήνα για να τελειώσουμε το οδοιπορικό μας. Η ομάδα
αποτελείτο από τους:
– Άγγελο Κοντοθάνο, πεζοπόρο, με καταγωγή από το Μαυρολιθάρι
Φωκίδας, και
– Γεώργιο Κατσιαβό, σπηλαιολόγο, με καταγωγή από την Καστριώτισσα
Φωκίδας.
 |
| Στο οροπέδιο. |
 |
| Κάποια παγκάκια… |
 |
| Στάχια… |
 |
| Το οροπέδιο. |
 |
| Το φαράγγι. |
Το απόγευμα της Πέμπτης μας βρήκε στα
Δύο Βουνά Φθιώτιδας, όπου μας περίμεναν ο κ. Νίκος και ο κ. Βαγγέλης, ο
τελευταίος είναι γιος ενός εκ των τσοπάνηδων που επέταξαν τότε οι αντάρτες για
να τους οδηγήσουν στο γιοφύρι.
 |
| Ο μπαρμπα-Νίκος. |
Ο μπαρμπα-Νίκος μας πρότεινε να
ανέβουμε σε κάποια υψώματα για επιτόπια κατόπτευση καθώς θα είχαμε πανοραμική
θέα. Ακούραστος παρά τα 80 του χρόνια, μας έδειχνε κάθε λεπτομέρεια της
διαδρομής που θα ακολουθούσαμε, επισημαίνοντας ταυτόχρονα και κάθε πιθανό
εμπόδιο, από χιόνι έως αρκούδα (!)
 |
| Ίχνος αρκούδας. |
Το ξημέρωμα της Παρασκευής ξεκινήσαμε
από την πλατεία της Καστριώτισσας. Εφοδιαστήκαμε με διάφορα ντόπια, νόστιμα
εδέσματα από το πάντα φιλόξενο “Αρχοντικό της Ευανθίας” και ξεκινήσαμε από τα
1.130 μ. με σκοπό τα 1.947, στο οροπέδιο της Οίτης.
από την πλατεία της Καστριώτισσας. Εφοδιαστήκαμε με διάφορα ντόπια, νόστιμα
εδέσματα από το πάντα φιλόξενο “Αρχοντικό της Ευανθίας” και ξεκινήσαμε από τα
1.130 μ. με σκοπό τα 1.947, στο οροπέδιο της Οίτης.
 |
| Η Οίτη. |
 |
| Η κορυφή της Οίτης. |
 |
| Κρόκοι στην Οίτη. |
 |
| Έλος στην Οίτη. |
Αποδείχτηκε δύσκολο εγχείρημα για αυτή
την εποχή καθώς το χιόνι ήταν αρκετό σε πολλά ανήλιαγα σημεία. Χρειαστήκαμε 4
ώρες για να φτάσουμε στο οροπέδιο.
την εποχή καθώς το χιόνι ήταν αρκετό σε πολλά ανήλιαγα σημεία. Χρειαστήκαμε 4
ώρες για να φτάσουμε στο οροπέδιο.
 |
| Μαγευτικό τοπίο με χιόνι. |
Η θέα μας όμως πήρε όλη την κούραση. Δυτικά βλέπαμε το Βελούχι (Τυμφρηστό), ανατολικά τον Παρνασσό, νότια την αστραφτερή
Γκιώνα και τα περήφανα Βαρδούσια.
 |
| Τα πανέμορφα Βαρδούσια. |
Κάθε Βουνό είχε τη δική του ιστορία να μας
πει…
 |
|
Η κατάβαση.
|
Κάναμε το απαραίτητο διάλειμμα και
κατηφορίσαμε προς τη Μαυρολιθαρίτικη Καταβόθρα.
κατηφορίσαμε προς τη Μαυρολιθαρίτικη Καταβόθρα.
 |
| Προς την Καταβόθρα. |
Εκεί, μετά από 8 ώρες, τελείωσε
και η πεζοπορία της πρώτης ημέρας, όπως την έκαναν και οι αντάρτες τότε.
 |
| Η Καταβόθρα. |
“Φτάσαμε στου Χονδρογιάννη τα Πριόνια
και ξεφορτωθήκαμε. Όσοι είχαν πάει πριν από εμάς, τους είδαμε βολεύονταν. Θα μέναμε
αυτού λοιπόν για τη νύχτα“.
και ξεφορτωθήκαμε. Όσοι είχαν πάει πριν από εμάς, τους είδαμε βολεύονταν. Θα μέναμε
αυτού λοιπόν για τη νύχτα“.
Kαπετάν Νικηφόρος, «Αντάρτης στα βουνά
της Ρούμελης»
της Ρούμελης»
Η αρχική μας σκέψη ήταν να διανυκτερεύσουμε
κι εμείς στο ίδιο σημείο. Γρήγορα όμως απομακρύνθηκε, καθώς υπάρχουν αναφορές
για εμφάνιση λύκου και αρκούδας στην περιοχή και ήμαστε μόνο δύο άνθρωποι. Τη
λύση μας έδωσε ο Δήμος Δελφών καθώς παραχωρήθηκε για τις ανάγκες μας, αγροτικό
τετρακίνητο όχημα με οδηγό, που ήξερε ανά πάσα στιγμή πού βρισκόμαστε.
κι εμείς στο ίδιο σημείο. Γρήγορα όμως απομακρύνθηκε, καθώς υπάρχουν αναφορές
για εμφάνιση λύκου και αρκούδας στην περιοχή και ήμαστε μόνο δύο άνθρωποι. Τη
λύση μας έδωσε ο Δήμος Δελφών καθώς παραχωρήθηκε για τις ανάγκες μας, αγροτικό
τετρακίνητο όχημα με οδηγό, που ήξερε ανά πάσα στιγμή πού βρισκόμαστε.
Στο δια ταύτα, στις 16:20 φτάσαμε στην
είσοδο του σπηλαίου της Καταβόθρας, μας πήρε το όχημα και μεταβήκαμε στο
Μαυρολιθάρι για διανυκτέρευση.
είσοδο του σπηλαίου της Καταβόθρας, μας πήρε το όχημα και μεταβήκαμε στο
Μαυρολιθάρι για διανυκτέρευση.
Την Κυριακή 29 Απριλίου, κάτω από τον
πλάτανο του Μαυρολιθαρίου, η ομάδα συναντήθηκε με νέα σύνθεση και ξεκινήσαμε για το δεύτερο και πιο δύσκολο
μέρος. Από Καταβόθρα προς Πλακωτό και έπειτα στο γεφύρι. Ο καιρός ήταν σύμμαχός
μας. Ψιλή βροχή και λίγο αεράκι. Ξεκινήσαμε στις 08:05 και στις 11:30 ήμαστε
στις πηγές του Γοργοπόταμου.
πλάτανο του Μαυρολιθαρίου, η ομάδα συναντήθηκε με νέα σύνθεση και ξεκινήσαμε για το δεύτερο και πιο δύσκολο
μέρος. Από Καταβόθρα προς Πλακωτό και έπειτα στο γεφύρι. Ο καιρός ήταν σύμμαχός
μας. Ψιλή βροχή και λίγο αεράκι. Ξεκινήσαμε στις 08:05 και στις 11:30 ήμαστε
στις πηγές του Γοργοπόταμου.
“Το νερό ήταν μπόλικο, κατέβαινε
σπιθίζοντας κι αφρίζοντας. Αυτό ήταν ο Γοργοπόταμος, στην αρχή του ακόμα. Αντικρύσαμε
τα νερά με λίγο φόβο.
σπιθίζοντας κι αφρίζοντας. Αυτό ήταν ο Γοργοπόταμος, στην αρχή του ακόμα. Αντικρύσαμε
τα νερά με λίγο φόβο.
Στην αρχή είχαμε ίσιο δρόμο. Προχωρούσαμε δυνατά μέσα στα έλατα. Το ’παιρνες απόφαση πλέον για τον κίνδυνο. Σώνονταν τα ψέματα. Ύστερα ολάξαφνα βγήκαμε κατάνακρα στο βουνό και στα έλατα. Πεφτει απότομα η πλαγιά αυτού. Χάος. Κάτω, χαμηλά, ο κάμπος της Λαμίας και σου πιάνεται η ανάσα ότι κάποιος σ’ έσπρωξε να πέσεις στο γκρεμό. Στα μισά της πλαγιάς είναι ένα πλατωμα σαν μεγάλη βεράντα, το λένε Πλακωτό“.
Kαπετάν Νικηφόρος, «αντάρτης στα βουνά
της Ρούμελης»
της Ρούμελης»
 |
| Οι Πηγές του Γοργοπόταμου. |
Εκεί φτάσαμε στις 12:00. Κάναμε πάλι
διάλειμμα και βαδίσαμε νοτιοανατολικά προς το γεφύρι. Οι ντόπιοι μας είχαν πει
ότι υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον δασικό δρόμο, μα εμείς βρήκαμε μόνο την
αρχή του. Έχει αλλάξει το ανάγλυφο του τόπου μετά από 75 χρόνια.
διάλειμμα και βαδίσαμε νοτιοανατολικά προς το γεφύρι. Οι ντόπιοι μας είχαν πει
ότι υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον δασικό δρόμο, μα εμείς βρήκαμε μόνο την
αρχή του. Έχει αλλάξει το ανάγλυφο του τόπου μετά από 75 χρόνια.
 |
| Μελέτη του χάρτη. |
Κατεβήκαμε
σχεδόν κατακόρυφα τη δασωμένη και βραχώδη πλαγιά για ένα χιλιόμετρο περίπου. Η
κούραση είχε ήδη βαρύνει τα πόδια και τις πλάτες μας.
Όλα όμως εξαφανίστηκαν
μονομιάς όταν αντικρύσαμε το γεφύρι.
Γίναμε τα μάτια του πρωτοκαπετάνιου Άρη
εκείνη τη στιγμή.
Ξαποστάσαμε λίγο στα απόκρημνα βράχια, στο επιβλητικό χαώδες
φαράγγι και κοιτούσαμε απλά το γεφύρι.
φαράγγι και κοιτούσαμε απλά το γεφύρι.
Συνεχίσαμε να κατεβαίνουμε την πλαγιά
ώσπου συναντήσαμε το δασικό δρόμο. Περάσαμε μέσα από κοπάδια άγριων αλόγων και
βοοειδών που έβοσκαν ελεύθερα στο δάσος. Λίγα χιλιόμετρα πριν φτάσουμε,
αντιληφθήκαμε την ύπαρξη μεγάλης κτηνοτροφικής μονάδας στο δρόμο, με τα
τσοπανόσκυλα απ’ έξω. Δεν πήραμε το ρίσκο να περπατήσουμε κι άλλο και όπως
αποδείχτηκε, ορθώς πράξαμε.
ώσπου συναντήσαμε το δασικό δρόμο. Περάσαμε μέσα από κοπάδια άγριων αλόγων και
βοοειδών που έβοσκαν ελεύθερα στο δάσος. Λίγα χιλιόμετρα πριν φτάσουμε,
αντιληφθήκαμε την ύπαρξη μεγάλης κτηνοτροφικής μονάδας στο δρόμο, με τα
τσοπανόσκυλα απ’ έξω. Δεν πήραμε το ρίσκο να περπατήσουμε κι άλλο και όπως
αποδείχτηκε, ορθώς πράξαμε.
Ειδοποιήσαμε τον οδηγό να έρθει να μας
πάρει. Ήταν η πιο σωστή απόφαση που πήραμε καθώς τα σκυλιά (6 ή 7 στον αριθμό)
όρμηξαν στο όχημα. Μετά από λίγα λεπτά φτάσαμε στο γιοφύρι και το οδοιπορικό
έλαβε τέλος με απόλυτη επιτυχία!
πάρει. Ήταν η πιο σωστή απόφαση που πήραμε καθώς τα σκυλιά (6 ή 7 στον αριθμό)
όρμηξαν στο όχημα. Μετά από λίγα λεπτά φτάσαμε στο γιοφύρι και το οδοιπορικό
έλαβε τέλος με απόλυτη επιτυχία!
“Και τότε, πατ! πατ! αυλάκωσαν το
σκοτάδι οι δύο κόκκινες φωτοβολίδες μέσα από το βάθος του ποταμού κι
αναπηδήσαμε έκθαμβοι, ότι είχαμε τελειώσει”.
σκοτάδι οι δύο κόκκινες φωτοβολίδες μέσα από το βάθος του ποταμού κι
αναπηδήσαμε έκθαμβοι, ότι είχαμε τελειώσει”.
Kαπετάν Νικηφόρος, «αντάρτης στα βουνά
της Ρούμελης»
της Ρούμελης»
 |
| Η Γέφυρα του Γοργοποτάμου κατεστραμμένη! |
 |
| Στην κατεστραμμένη Γέφυρα Γοργοποτάμου, Γερμανοί.εκτελούν Έλληνες πατριώτες (Νοέμβριος 1942). |
Ανάψαμε κόκκινο καπνογόνο, σημάδι ότι
κι εμείς είχαμε τελειώσει. 17 ώρες πεζοπορία, 45 χιλιόμετρα περίπου. 75 χρόνια
μετά, η ιστορική διαδρομή είχε περπατηθεί και πάλι.
κι εμείς είχαμε τελειώσει. 17 ώρες πεζοπορία, 45 χιλιόμετρα περίπου. 75 χρόνια
μετά, η ιστορική διαδρομή είχε περπατηθεί και πάλι.
ΑΚΟΥΣΤΕ την σχετική ραδιοφωνική εκπομπή:
