Του Γιώργου Λεκάκη
Το Λόβετς[1] στην νυν
κεντρική-βόρεια Βουλγαρία, είναι από τις αρχαιότερες πόλεις της Βουλγαρίας. Κατοικείται
από την Παλαιολιθική, αλλά και κατά την Νεολιθική, την Εποχή του Χαλκού και του
Σιδήρου. Από τον 4ο – 3ο αιώνα π.Χ. διαμένουν συστηματικά οι Μελανδίτες Θράκες
Έλληνες. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Αθ. Γιαλαμά – Γ. Λεκάκη “Τα αρχαία θρακικά φύλα”. Αρχαίες θρακικές ταφές υπάρχουν στα χωριά Smochan, Slatina, Goran,
Slaviani και Doirentsi, καθώς και ευρήματα από τον λόφο «Χισάρια» και το
κεντρικό τμήμα της πόλεως. Μετά την κατοίκηση των Θρακών, κατακτήθηκε από τους
Ρωμαίους, τον 1ο αιώνα μ.Χ. και μετονομάσθηκε σε Μέλτα, και
αργότερα, σε Presidium, στον ρωμαϊκό δρόμο (τμήμα του οποίου φαίνεται ακόμα και
σήμερα στην πόλη) Escus – Storgosia – Trimontium και Σερδική (Serdica / Σόφια) –
Οδυσσός (Odessos – νυν Βάρνα).
Η περιφέρεια Βράτσα στην νυν
έκταση της Βουλγαρίας, στον ποταμό Ισκαρ, κατοικήθηκε από Θράκες Έλληνες τουλάχιστον
από το 1000 π.Χ. Την παρουσία τους μαρτυρεί κυρίως το χωριό Τρουλέντζης[2], όπου
ανακαλύφθηκαν χάλκινες καρφίτσες και θραύσματα χάλκινων ειδωλίων αλόγων. Με
βάση τα αντικείμενα που βρέθηκαν, συνήχθη το συμπέρασμα ότι ο σημαντικότερος
εξελληνισμός της περιοχής έγινε τον 5ο αιώνα π.Χ.
Στο Κουνινό[3], υπάρχει
ένας αρχαιολογικός χώρος, όπου ο Βούλγαρος προϊστορικός αρχαιολόγος, V. Mikov,
βρήκε τα ερείπια ενός μεγάλου σπηλαιοοικισμού, του Samuilica, στο οροπέδιο Rudina, στο σπήλαιο Provyrtenka, που χρονολογείται από την νεολιθική περίοδο.
Ανακάλυψε επίσης πολυάριθμα λίθινα εργαλεία, κεραμικά θραύσματα ειδωλίων και το
πιο σημαντικό εύρημα ήταν πέτρες, που χρησιμοποιήθηκαν για το άλεσμα των
κόκκων. Αυτό αποδεικνύει το προηγμένο επίπεδο της γεωργίας σε αυτήν την περιοχή
εκείνη την εποχή.[4] Το 1956,
ο N. Dzhambazov
ανακάλυψε στο σπήλαιο ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από την Μέση και Ύστερη
Παλαιολιθική εποχή.[5] Το 1960,
κατά τις σωστικές ανασκαφές του δρόμου προς το χωριό Radowene, ανακαλύφθηκαν τα ερείπια ενός χωριού 4.000 χρόνων. Η
έρευνα έγινε από τον Μπ. Νικόλοφ από το Αρχαιολογικό Μουσείο Βράτσας. Οι
ανασκαφές αποκάλυψαν θεμέλια πήλινων σπιτιών, τοίχους από γύψο, εστίες, λίθινα
εργαλεία, πολυάριθμες διακοσμήσεις, θραύσματα ζωγραφικής κεραμικής, πήλινα βάρη
για κατακόρυφο αργαλειό, κ.ά.[6]
Τέλος, το Karlukovo[7] είναι επίσης
ένα χωριό στον Δήμο Lukovit, στην επαρχία Lovech, στην έκταση που κατέχει νυν η
βορειοδυτική Βουλγαρία, στον 43ο παράλληλο [43.1667°N 24.0667°E]. Απέχει
120 χλμ. από την πρωτεύουσα Σόφια.
Το Karlukovo συνδυάζει φυσικά
και ιστορικά αξιοθέατα και η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα, όταν ήταν –
όπως όλη η περιοχή – μέρος της Θράκης.
Εδώ υπάρχει ένα φυσικό
ορόσημο, ένα καρστικό συγκρότημα, με περισσότερα από 600 επιβεβαιωμένα σπήλαια[8] –
οριζόντια και βαθειά, ξηρά και με νερά, μόνο σε αυτό το χωριό! Η καρστική
περιοχή ευρίσκεται, εν μέρει στο φαράγγι του ποταμού Iskar / Iskyr, γνωστό στην
γεωγραφική βιβλιογραφία ως Φαράγγι Karlukovski, που διασχίζει την περιοχή: Ξεκινά
μετά το χωριό Κουνινό και καταλήγει βορειοανατολικά του χωριού Ρεζελέτς[9]. Πιο
γνωστά τα σπήλαια “Temna dupka” (το μεγαλύτερο, με βάθος 215 μ. και
ύψος 44 μ.), το “Bankovitsa” και το “Haidushka dupka”. Αλλά
το πιο συχνά επισκέψιμο σπήλαιο είναι το Prochodna. Πραγματικά υποβλητικό! Μοναδικό,
εξ αιτίας των δύο μεγάλων οπών, που του έδωσαν το παρωνύμιο «Occhi di Dio» / «Μάτια
του Δία / Θεού».
Έτσι, λοιπόν, μετά τα Λιμνομάτια του Δία, ο λαός βλέπει και τα
Σπηλαιομάτια του Δία!
Η καρστική κοιλότητα έχει μήκος περίπου 262 μ.
Σχηματίσθηκε
στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου, πριν από 66.000.000 – 68.000.000 χρόνια.
Το σπήλαιο αποτελείται κυρίως
ασβεστόλιθους, που περιέχουν καλοδιατηρημένα απολιθώματα από κελύφη, βραχιόποδων,
γαστερόποδων, αχινών και αμμωνιτών, κ.ά. Το πάχος των στρωμάτων των βράχων του κυμαίνεται
από 10 – 50 μ.
Οι δύο τεράστιοι «φεγγίτες»
σχηματίσθηκαν φυσικά, λένε, χάρη σε ένα ιδιαίτερο φαινόμενο διάβρωσης. Παρατηρούμενο
από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία, το εσωτερικό του σπηλαίου ομοιάζει με
πρόσωπο που γέρνει προς τα κάτω. Τα «αμυγδαλωτά μάτια», λένε, σχηματίσθηκαν
φυσικά. Ίσως. Αλλά ίσως αυτή η φυσική διάβρωση εν συνεχεία και να λαξεύθηκε από
τους Θράκες, για το επιθυμητό σχήμα, όπως το συνήθιζαν, και το έχουμε δει και
σε άλλα σπήλαιά τους. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ. Η δε είσοδός του ίσως ήταν μητρόσχημη, ή καρδιόσχημη (παρακάτω φωτογραφία) όπως επίσης συνήθιζαν
οι Θράκες (και οι Κρήτες), έχοντας κι αυτό τον συμβολισμό του.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους,
στην αρχαιότητα το σπήλαιο ήταν σημαντικός απόκρυφος τόπος για τους κατοίκους
της περιοχής, όπου πραγματοποιούνταν διάφορες τελετουργίες. Στις 21 Μαρτίου, στην
Εαρινή Ισημερία, ετελείτο ένα τελετουργικό γονιμότητος. Την ημέρα αυτήν, μια
ηλιακτίδα περνά από το εσωτερικό του σπηλαίου, φωτίζοντάς το υπό συγκεκριμένη
γωνία! Ακόμη και σήμερα επιβιώνει σε αυτό κάποιο σχετικό τελετουργικό από τους σύγχρονους κατοίκους.
Εξερευνήθηκε τον Αύγουστο του
1957, από μια ομάδα Πολωνών σπηλαιολόγων, κατά την διάρκεια μιας βαλκανικής
αποστολής, που οργανώθηκε από την Ορειβατική Επιτροπή του High Mountain Cave
Club. Έχει γίνει ένα πολύ τουριστικό αξιοθέατο στην Βουλγαρία! Το 1962
ανακηρύχθηκε φυσικό ορόσημο. Και αξιολογήθηκε
ως γεωτόπος εθνικής σημασίας.
Το καρστικό συγκρότημα του Karlukowo μαζί με το πάρκο “Panega”, που
βρίσκεται κοντά στο Lukowit, σχηματίζουν το γεωπάρκο
“Iskar-Panega”.
Το 28 π.Χ., όλη η περιοχή ενσωματώθηκε
στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Κατά τους επόμενους τρεις
αιώνες, άκμασε χάρη στο εμπόριο, την λιθοδομή και την οινοποιία – αυτό
επιβεβαιώθηκε από πέτρινες επιγραφές και γλυπτά.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.8.2018.
[1] Το Lovech στον 43ο παράλληλο [43°08′05″N
24°43′02″E] επί οθωμανοκρατίας ονομαζόταν «Άλτον Λόβετς» = «Χρυσό Λόβετς».
[2] Από την ελληνική λέξη τρούλλος, που αποδίδεται σε
τύμβους.
[3] Kuninò, στον 43ο παράλληλο [43°11′21,12″N
23°59′59,33″E]. Επίσης χωριό με πολλά σπήλαια: Περίπου 140! Το μεγαλύτερο από
αυτά είναι το σπήλαιο Koszara, μήκους 256 μ., και το βαθύτερο το Glozawa, που
βρίσκεται έως και 69 μ. κάτω από την επιφάνεια της γης! Επίσης, οι σπηλιές
Samuilitsa 1, Samuilitsa 2 και Galabarnika.
[4] Βλ. V. Mikov «Предисторически селища и находки в
България», 1933.
[5] Βλ. N. Джамбазов «Разкопки в пещерата Самуилица II.
Сп.» στο «Αρχαιολογία», 1959.
[6] Βλ. Б. Николов «Исторически паметници във Врачанско»,
1966.
[7] Στο χωριό, κατά την διάρκεια του Β’ Βουλγαρικού
Βασιλείου, υπήρχε ένα μεγάλο μοναστήρι, το Victorova Luka, γύρω από
το οποίο υψωνόταν η μεσαιωνική εκκλησία Uspenie Bogorodichno, η
τελευταία τοιχογραφία της οποίας χρονολογείται από το 1602. Και τα μοναστήρια Αγ.
Μαρίνας (σπηλαιοεκκλησιά), Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, Αγ. Νικολάου Γρηγορά.
Πρόσφατη εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Ο συνολικός αριθμός των εκκλησιών του
χωριού, είναι πέντε – σημάδι υψηλής πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς!
Στην αρχή της οθωμανοκρατίας, και πιθανώς ακόμη και στην εποχή του Β’
Βουλγαρικού Κράτους, το χωριό περιλαμβανόταν στον καζά Μρομόρνιτσα /
Μραμόρνιτσα.
[8] Παρόμοια γεωλογικά φαινόμενα στην περιοχή: Strupanitsa,
Provrutenika, το «εθνικό σπήλαιο» P. Tranteev (δεξιά όχθη του ποταμού Iskar),
βράχος Cervenitsa, Reselets, Kaleto, Kupenite, Chuklite (στον ποταμό Rachene),
κ.ά.
[9] Reselets, χωριό γνωστό για τον καταρράκτη Skoka.
