Του Νικολάου Γ. Πολίτη
Όντας εφτειάνανε τά Στύλια(*),
τον ίδιον καιρό χτίζανε και τον πύργο που ‘ναι ψηλά ’ς τά Κόκκαλα(**), ’ς το
Διαφόρτι(***), κοντά ’ς τόν Άη Λια τοv Καρυώτη.
Εκείνο τον καιρό οι άνθρωποι
ήσανε ψηλοί σάν κυπαρίσσια καί παλληκάρια καί άντρειωμένοι σάν τον Ηρακλή καί
τον Σαμψών.
Καί γιά νά καταλάβης τη
μεγάλη τους δύναμη που ‘χανε, σου λέω πώς αν καμμιά φορά εχρειαζόσαντε oι
μαστόροι ’ς τά Στύλια κανένα σύνεργο που δέν είχανε, φωνάζαν γυρεύοντάς το ’φ’
τούς μαστόρους ’ς τά Κόκκαλα’ κι’ αυτοί πάλε ακούγανε τή φωνή καί τούς το
πετούσανε ’φ’ τον αέρα.
ΠΗΓΗ: Ν. Πολίτης
«ΜΕΛΕΤΑΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ – ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ»: «Οι μαστόροι ς τά Στύλια και ς τά
Κόκκαλα (Φιγαλία[1])», 1904
(κρατήθηκε η ορθογραφία του γράφοντος). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.4.2015.
%CE%91.jpg "%CE%A6%CE%99%CE%93%CE%91%CE%9B%CE%95%CE%99%CE%91%20(57)%CE%91.jpeg - Αρχείον Πολιτισμού")
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Η Φιγαλεία στην αρχαιότητα ανήκε στην Παρρασία Αρκαδίας.
Ανάμεσα στα σημερινά χωριά Φιγαλεία – Περιβόλια – Στόμιο Ηλείας. Οικιστής της ο
Φιγαλεύς ή Φίγαλος, ένας από τους 50 υιούς του Λυκάονος, εγγονός του Πελασγού –
κατ’ άλλους η νύμφη Φιγάλεια. Ο βασιλιάς των Αρκάδων, Φιάλος, της έδωσε το
όνομά του, αλλά γρήγορα ξαναπήρε το αρχικό της. Εδώ συλλατρεύονταν η Σωτήρα Αρτέμιδα,
ο Ερμής, ο Ακρατοφόρος Διόνυσος και η Ευρυνόμη.
Σε
απόσταση 12 σταδίων από την αρχαία πόλη υπήρχαν οι πηγές της Νέδας. Όταν η Ρέα έτεκε
τον Δία στο Λύκαιον όρος, οι νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ έκρυψαν το βρέφος, ίνα
γλυτώσει από τον πατέρα του, τον Κρόνο. Η Αρκαδία τότε ήταν ξερή! Χωρίς νερά! Τότε
η Ρέα εκτύπησε με το ραβδί της το χώμα και βγήκε νερό! Από αυτήν την πηγή ξεκινά
το ποτάμι που ονομάσθηκε Νέδα – σήμερα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Η νυν Φιγαλεία
του Δήμου Ζαχάρως Ηλείας, στον 37ο παράλληλο [37°23′46.68″N
21°50′20.76″E] παλαιότερα ελέγετο Παύλιτζα / Παύλιτσα και ανήκε στον νομό
Μεσσηνίας. Συστάθηκε στις 31.8.1912. Μετονομάσθηκε σε Φυγαλία στις 22.12.1927. Το
1939 υπήχθη στον νομό Ηλείας. Το 1940 ορθογραφήθηκε σε Φιγαλεία.
(*) Με το όνομα Στύλια, υπάρχουν χωριά στην Αιτωλοακαρνανία και την Κορινθία. Σχετικά τοπωνύμια η Στυλίδα (Φθιώτιδος), το Στυλάρι Ροδόπης Θράκης, ο Στύλος Χανίων Κρήτης, τα Στίλια Φωκίδος, κ.ά.
(**) Σχετικό τοπωνύμιο τα Κοκκάλια Ευρυτανίας, από τα διάσπαρτα κόκκαλα των Γαλατών, που ηττήθησαν εκεί το 279 π.Χ. Και η Κόκκαλη Λέρου Δωδεκανήσου.
(***) Δεν απαντάται άλλο τέτοιο τοπωνύμιο νυν στην Ελλάδα.
