Του Γιώργου Λεκάκη
Μια
νέα επιστημονική μελέτη εργαλείων, που ανακτήθηκαν από το σπήλαιο Coro Trasito[1], στον
δήμο Tella-Sin[2]
Ισπανίας, μια πρώιμη νεολιθική τοποθεσία στην
νότια πλαγιά των κεντρικών Πυρηναίων, στην Ιβηρική Χερσόνησο, υποδηλώνει ότι οι
κατασκευαστές εργαλείων, επέλεξαν συνειδητά τα οστά συγκεκριμένων ειδών ζώων (Ovis aries /
Capra hircus), για να κατασκευάσουν συγκεκριμένα εργαλεία.
Ερευνητέςχρησιμοποίησαν την αρχαιοζωολογία για να αναλύσουν τα μορφολογικά
χαρακτηριστικά των οστών και την παλαιοπρωτεϊνική για να αναγνωρίσουν τις
ειδικές πρωτεΐνες σε 20 οστέινα τεχνουργήματα – μέθοδος Zooarchaeology by Mass
Spectrometry (ZooMS).
Μελέτησαν
επίσης τα σημάδια χρήσης-φθοράς στα αντικείμενα, προκειμένου να διερευνήσουν
πώς θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί. Η μελέτη υποδηλώνει ότι:
– τα
κόκκαλα προβάτων και κατσικιών χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή οστέινων μύλων,
για την προετοιμασία των λαχανικών, ενώ
– τα
κόκκαλα των ελαφιών χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή ακίδων, είπε
η κ. M. Saña του UAB.
«Η
απόκτηση μακριών οστών από ελάφια, πιθανώς μέσω του κυνηγιού, απαιτεί
περισσότερη προσπάθεια από την χρήση μακριών οστών από εξημερωμένα ζώα»,
πρόσθεσε ο κ. J. Hansen από το UAB. «Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να οφείλεται,
εν μέρει, στις ιδιότητες του οστού, αλλά και στις πεποιθήσεις και τις αξίες,
που συνδέονται με αυτό το ζωικό είδος», κατέληξε.
ΠΗΓΗ:
J. Hansen, κ.ά.
«Combining traceological analysis and ZooMS on Early Neolithic bone artefacts
from the cave of Coro Trasito, NE Iberian Peninsula: Cervidae used equally to
Caprinae», https://doi.org/10.1371/journal.pone.0306448,
PLOS ONE, 10.7.2024. Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της
Βαρκελώνης (UAB), έργο ChemArch, Ερευνητική
Ομάδα Αρχαιολογίας High Mountain, Γενικό Συμβούλιο της Aragón και Πανεπιστήμιο
της Κοπεγχάγης. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.7.2024.
[1] Το σπήλαιο Coro Trasito, βρίσκεται
σε υψόμετρο 1.600 μ., πολύ κοντά στο ανατολικό όριο του εθνικού πάρκου Ordesa
και Monte Perdido. Είναι ένας από τους προϊστορικούς χώρους, που ανασκάφηκαν,
στο μεγαλύτερο υψόμετρο της Ισπανίας, με υπολείμματα ανθρώπινης κατοίκησης από
την Νεολιθική.
Πρόκειται
για μια κοιλότητα άνω των 300 τ.μ. που βρίσκεται λίγα μέτρα από το «Σπήλαιο της
Αρκούδας»(*), ιδανικός βιότοπος για ανθρώπους, αφού ο ήλιος εισχωρεί στον
πυθμένα του καταφυγίου και ταυτόχρονα προστατεύεται από τους βόρειους ανέμους.
Χρησιμοποιείται για την κτηνοτροφία πολλά χρόνια. Στην επιφάνειά του σώζονται
διάφοροι τοίχοι, έως και πρόσφατοι, που χωρίζουν τον χώρο σε πολλά μαντριά. Το
σπήλαιο έχει και ένα ρεύμα νερού.
Και βραχογραφίες με διάφορα γραμμικά σχέδια.
Οι διάφορες
ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2011 και 2013 επιβεβαίωσαν ότι
κατοικήθηκε πριν από 7.300 χρόνια έως και τουλάχιστον πριν από 6.600 χρόνια. Ανακατοικήθηκε
πριν από περίπου 3.400 χρόνια, για μικρότερο χρονικό διάστημα. Επιβεβαιώθηκαν γεωργικές
πρακτικές, πριν από 7.300-7.100 χρόνια, με καλλιέργειες σιταριού και κριθαριού.
Εκείνην την εποχή οι κάτοικοι της τοποθεσίας ασκούσαν επίσης την εκτροφή
προβάτων, βοοειδών και χοίρων, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με το
παραδοσιακό κτηνοτροφικό πρότυπο των τελευταίων αιώνων στα Αραγονικά Πυρηναία.
Στις
έρευνες του 2011, ανακτήθηκαν αρχαιολογικά υλικά της Νεολιθικής. Βρέθηκαν
ιζήματα διαφορετικών αποχρώσεων (μαύρο, ώχρα, κοκκινωπό, καφέ), άργιλοι, ασβεστολιθικά
πετρώματα, φύλλα πυρόλιθου, κάρβουνα και ανθρακικά, διάφορα λαγούμια και
οργανική ύλη, καθώς αρχαιολογικά υλικά, όπως μικρά υπολείμματα (θραύσματα από
σπόρους φουντουκιού, μια χάντρα περιδέραιου από κογχύλι και μια άλλη από
πέτρα), ένα τρυπημένο κέλυφος, θραύσματα οστών, μεγαλύτερα οστά μεγάλων
θηλαστικών, κεραμικά θραύσματα, μικρός λιθος με ίχνη χρήσης ως δρέπανου, από
πυριτόλιθο, κ.ά. Πραγματοποιήθηκαν επίσης δειγματοληψίες για ανάλυση γύρης και
φυτόλιθου. Σώθηκαν 137 λίτρα ιζήματος, σε σύνολο 1.368 που καταγράφηκαν, για
εργαστηριακή ανάλυση.
Παράλληλα,
διεξάγονται αρχαιολογικές έρευνες στα περίχωρα του Coro Trasito, οι οποίες
οδηγούν στην τεκμηρίωση αδημοσίευτων άγνωστων έως τώρα τοποθεσιών.
(*) Το
Cueva de los Osos y Museo de Tella (παραπάνω φωτογραφία) επίσης στα 1.600 μ. Η υψηλότερη
τοποθεσία όπου έζησε η “αρκούδα των σπηλαίων” στην Δυτική Ευρώπη. ΔΕΙΤΕ βίντεο ΕΔΩ. Εδώ
ζούσε αυτό το είδος, που εξαφανίσθηκε πριν από 9.000 χρόνια στα Πυρηναία. Λείψανά
του, 30.000 χρόνων, έχουν ανασκαφεί σε αυτήν την τοποθεσία.
[2] Το Tella-Sin είναι ένας δήμος στην επαρχία Huesca, στην
περιοχή Sobrarbe, αυτόνομη κοινότητα της Αραγονίας Ισπανίας στον 42ο
παράλληλο [42°35′0″N 0°12′0″E].
