Ο Γεώργιος Χ. Παχύς εγεννήθη
στην πόλη Κάλιαρι, όπου είχε καταφύγει ο πατέρας του Χριστόδουλος, για να μη
συλληφθεί από τον Αλή-πασά. Σπουδάζει νομικά και μελετά Ιστορία της Αρχαίας
Ελλάδος. Συλλαμβάνει την ιδέα της εκμετάλλευσης των εκβολάδων (σκωριών), καθώς
και των μεταλλευμάτων του Λαυρίου. (Προτιμάται ωστόσο από την Ελληνική
Κυβέρνηση η πρόταση του Σερπιέρι ως πλέον συμφέρουσα). Ασχολήθηκε με την
πολιτική και εξελέγη βουλευτής Άρτας.
Από το Αρχείο Διαθηκών του
Πρωτοδικείου Αθηνών με αριθμό 378/1913.
Κατά μήκος της αριστερής
παρειάς των σελίδων της ιδιόγραφης διαθήκης εκτείνεται καθέτως και από κάτω
προς τα πάνω ολόγραφη υπογραφή του διαθέτη. Συντάσσεται ιδιοχείρως από τον ίδιο
στις 22.11.1912. Πεθαίνει λίγους μήνες μετά. Τεκμηριώνεται ως έγκυρη με την
κατάθεση τριών μαρτύρων στα πρακτικά της υπ΄ αρ. 370 συνεδριάσεως του
δικαστηρίου των εν Αθήναις Πρωτοδικών, την 8.7.1913.
Τα πρόσωπα που αναδύονται
καθώς και οι επίγονοί τους παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική, πολιτική και
πολιτιστική ζωή της Αθήνας του β΄ μισού του 19ου αιώνα καθώς και μεγάλου μέρους
του 20ού.
Ἐπιθυμῶν ὁ ὑπογεγραμμένος
Γεώργιος Χ. Παχύς κτηματίας γεννηθείς ἐν Κάλλιαριν (Cagliari) τῆς νήσου
Σαρδηνίας καί κατοικῶν ἐν Ἀθήναις νά διαθέσω τά τῆς περιουσίας μου μετά θάνατον
συντάσσω ἰδιοχείρως τήν παροῦσαν διαθήκην μου καί ὁρίζω τά ἑξῆς: […] – Στην
μεταγραφή του κειμένου διατηρήθηκε η ορθογραφία του συντάκτη. Όταν γράφει το
γράμμα λ πάνω από την γραμμή το θεωρεί κεφαλαίο, π.χ. λαυρία, Κάτω λιόσια.
[…] Ὀνομάζω καί ἐγκαθιστῶ κληρονόμους μου ἐφ΄ἁπάσης
τῆς περιουσίας μου τάς δύο θυγατέρας μου Λαυρίαν Φερνάνδου Σερπιέρην[1][…]
[…] και Ἑλένην Αὐγερινοῦ Ἀβέρωφ[2][…]
[…] καί τήν ἀγαπητήν μου σύζυγον Αἰμιλίαν τό
γένος Γεωργίου Σκουζέ[3] μεθ΄ ἧς ἀπό
τοῦ γάμου μου ἀδιαλείπτως καί ἁρμονικῶς συζῶ.
Α. Ἡ σύζυγός μου Αἰμιλία θέλει
λάβει:
1. κατά πλήρη κυριότητα καί
κατοχήν τό ἐν τῇ περιφερείᾳ τοῦ χωρίου Κάτω Λιόσια ἀγροτικόν κτῆμa μου τό
γνωστόν ὑπό τό ὄνομα Πύργος τῆς Βασιλίσσης[4], ὅπως
νέμηται καί καρποῦται αὐτό ὡς τελεία Κυρία καί κάτοχος αὐτοῦ ἐφ΄ ὅσον ζεῖ […]
Τήν ἐπικαρπίαν τῆς ἐνταῦθα
και ἐπί τῆς Πλατείας τοῦ Συντάγματος καί τῆς ὁδοῦ Φιλελλήνων κειμένης οἰκίας[5] μου μεθ΄
ὅλων τῶν ἐν αυτῇ ἐπίπλων καί ἄλλων κινητῶν ὅπως νέμητε και καρποῦται ταύτην ἐφ΄
ὅρου ζωῆς της κατά πλῆρες ἐμπράγματον ἐπικαρπίας δικαίωμα.
Αξίζει να τονιστεί η
δικαιοσύνη που προσπαθεί να αποδώσει ο Γεώργιος Χ. Παχύς ισομοιράζοντας τα
αναλογούντα μερίδια της περιουσίας στις κόρες του για να διαφυλάξει τις σχέσεις
τους στο μέλλον.
Β. Εἰς τάς δύο θυγατέρας μου
καί κληρονόμους μου καταλείπω ὁλόκληρον τήν λοιπήνπεριουσίαν μου ὅπως ἐξ ἵσου
διανεμηθῶσι ταύτην. Ἡ κόρη μου Ἑλένη Αὐγ. Ἀβέρωφ θά πληρώσει πρός τήν ἀδελφήν
της Λαυρίαν Φ. Σερπιέρι δραχμάς πεντήκοντα χιλιάδας 50,000, ἵνα ἐξισοθῶσιν ὡς
προῖκες αὐτῶν ἐκ ἑκατόν πεντήκοντα χιλιάδων δραχμῶν 150.000 ἑκάστης. Τό δε ἐνυπόθηκον
δάνειον το ὁποῖον ἔκανα πρός τόν Αὐγερινόν Ἀβέρωφ ἐκ δραχμῶν πεντήκοντα πέντε
χιλιάδων ἀριθ. 55,000 θέλουσι διανείμει μεταξύ των αἱ θυγατέρες μου.
Αξιοπρόσεκτη είναι η διάθεση του
Γεωργίου Χ. Παχύ για την προστασία της συζύγου του, Αιμιλίας.
[…] Ἀπαγορεύω εἰς τάς
θυγατέρας μου […]ἤ εἰς οἱονδήποτε ἄλλον νά ζητήσωσι παρά τῆς συζύγου καί
κληρονόμου μου ἀσφάλειαν οἱανδήποτε διότι ἐπιθυμῶ νά εἶναι αὕτη ἀπηλλαγμένη
πάσης πρός παροχήν ἀσφαλείας ὑποχρεώσεως καίἐντελῶς ἀνεξέλεγκτος ἐν τῇ
διαχειρίσει τῶν καταλειπομένων αὐτῇ στοιχείων περιουσίας.
Ωστόσο, θέλοντας
αριστοτεχνικά να κρατήσει ισορροπία στις σχέσεις της συζύγου του με τις
θυγατέρες τους αλλά και να τις προστατεύσει μελλοντικά, περιορίζει την Αιμιλία:
[…] ὑπό τόν περιορισμόν ὅμως ὅπως
μή δύναται νά ἀπαλλοτριώσῃ τοῦτο (εννοεί το αγρόκτημα) ὁπωσδήποτε καθ΄ ὅλον ἤ ἐν
μέρει ἐπιβαρύνῃ τοῦτο δι ΄οἱονδήποτε πραγματικοῦ βάρους, ὑποθήκης ἤ
προσημειώσεως. Ἔχει ὅμως ἡ σύζυγός μου καί κληρονόμος μου ἀπεριόριστον τό
δικαίωμα νά μεταβιβάζῃ τό κτῆμα τοῦτο ἐν ὅλῳ ἤ ἐν μέρη δι΄ οἱασδήποτε πράξεως ἐν
ζωῇ ἤ αἰτία θανάτου πρός τάς θυγατέρας μου […] ἤ νά παραχωρήσῃ εἰς ταύτας οἱαδήποτε
ἐπί τοῦ κτήματος ἐμπράγματα δικαιώματα ὡς ἐπίσης καί νά ἀπαλλοτριώσῃ ἤ ὑποθηκεύσῃ
τό κτῆμα τοῦτο πρός τρίτους συνεναίσει τῶν εἰρημένων θυγατέρων μου […]
ΠΗΓΗ: Σπηλιώτης Ν. Τμήμα
Aναγνωστηρίου και Aρχειακής ΄Eρευνας, Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του
Κράτους, days of art, 4.7.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.7.2024.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Λαυρία Παχύ, σύζυγος Φερνάνδου Σερπιέρι: Είχε ανάδοχο
τον Ιωάννη Σερπιέρι ο οποίος της έδωσε το όνομα Λαυρία λόγω της επιτυχίας των
λαυρεωτικών επιχειρήσεων. Όταν ενηλικιώθηκε έλαβε ως σύζυγο τον γιο του,
Φερνάνδο.
Ιωάννης Βαπτιστής Σερπιέρι
(Giovanni Baptista Serpieri) ήταν υιός του Ενρίκο Σερπιέρι (ο οποίος ανέπτυξε πολιτική
δραστηριότητα με το επαναστατικό κίνημα του Τζουζέπε Γκαριμπάλντι), διάσημος
μεταλλειολόγος και ιδρυτής πολλών εταιρειών. Το 1864 ιδρύει την εταιρεία Roux –
Serpieri – Fressynet για να εκμεταλλευθεί τα μεταλλεύματα αργυρούχου μολύβδου
στο Λαύριο.
[2] Μεταξύ των τέκνων της ήταν και η Λαυρία Αβέρωφ, σύζυγος
Αριστείδου Πρωτοπαπαδάκη, πολιτικού, γιου του πρωθυπουργού Πέτρου
Πρωτοπαπαδάκη, που καταδικάστηκε σε θάνατο στην Δίκη των Έξι. Αυγερινός Μ.
Αβέρωφ ήταν κτηματίας στην Κήρινθο και βουλευτής Ευβοίας. Ήταν αδελφός του
μεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος, από την
πλευρά της μητέρας του Μαρίας Αβέρωφ, έλκει την καταγωγή του από το γένος του
Αυγερινού. – Βλ. ΓΑΚ-Κ.Υ., Μικρές Συλλογές Κ109ζ,δ_4.
[3] Η Αιμιλία Γεωργίου Σκουζέ ήταν κόρη του τραπεζίτη
Γεωργίου Σκουζέ και της Ελένης Καψάλη, απόγονου του ήρωα του Μεσολογγίου
Χρήστου Καψάλη. Ήταν στον στενό κύκλο της Δούκισσας της Πλακεντίας και
διετέλεσε γραμματέας της.
Ο Γεώργιος Σκουζές (1811 –
1884), υιός του Παναγή, είχε αρχικώς αναμειχθεί με το εμπόριο στην Τεργέστη,
αλλά αργότερα συμμετείχε στην ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, την
Ιωνική – Βιομηχανική Τράπεζα και την Εταιρεία Σιδηροδρόμων Αθηνών-Πειραιώς. –
βλ. ΓΑΚ-K.Y., Μικρές Συλλογές Κ109ζ.
[4] Ο Πύργος της Βασιλίσσης ή Επτάλοφος είναι δημιούργημα
της Αμαλίας, πρώτης βασίλισσας της Νεώτερης Ελλάδος. Ήταν ένα πρότυπο αγρόκτημα,
που σκοπό είχε να συμβάλλει στην γεωργική, κηπουρική και κτηνοτροφική ανάπτυξη
της οικονομίας της χώρας. Μετά την έξωση του Όθωνος, το κτήμα πωλήθηκε στον
Σίμωνα Σίνα και στις 9.12.1878 συντάχθηκε το οριστικό συμβόλαιο αγοράς του από
τον Γεώργιο Παχύ. – βλ. ΓΑΚ-Κ.Υ., Συλλογή Βλαχογιάννη, Κατάλογος Δ΄, κυτίο 4.
[5] Η Οικία Γεωργίου Χ. Παχύ ήταν το αρχοντικό του Σπετσιώτη
Νικολάου Ανάργυρου. Διέθετε μεγάλη αυλή και σταύλο και η ανέγερσή του
τοποθετείται μεταξύ των ετών 1851 και 1853. Αργότερα, όταν έγινε οικία του
Γεωργίου Παχύ, εκεί λειτούργησε ένα από τα πιο σπουδαία φιλολογικά σαλόνια της εποχής.
«Ψυχή» του ήταν η σύζυγός του Αιμιλία. Κατεδαφίσθηκε το 1959.
