Του Σάββα Χασικού
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΧΝΗ ΦΑΓΙΟΥΜ. ΥΠΑΡΧΕΙ
ΜΟΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, που διασώθηκε στην περιοχή της
αρχαίας Αρσινόης στην Αίγυπτο, λόγω του πολύ ξηρού κλίματος. Πολλούς αιώνες αργότερα
η πόλις ονομάσθηκε από τους Άραβες, ΦΑΓΙΟΥΜ – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΦΑΓΙΟΥΜ, ΕΔΩ. Ας μην αναμασούμε ό,τι οι ξένοι
ονοματίζουν, κρύβοντας έτσι την ιστορική αλήθεια.
Η Κροκοδειλόπολις, κατά τον
Ηρόδοτο, ή Αρσινόη, ήταν αρχαία ελληνική πόλη της Αιγύπτου στην θέση του
σημερινού ΦΑΓΙΟΥΜ (αραβ. Fayum, Al Fayyum). Λεγόταν αλλιώς και Πτολεμαΐς
Ευεργετίς.
Συγκεκριμένα η μεγάλη
ανάπτυξη ήρθε κατά τη διακυβέρνηση του Πτολεμαίου το Β’ του Φιλάδελφου (285 – 246 π.Χ.), όπου και έδωσε στην περιοχή το όνομα της συζύγου του, Αρσινόης,
ύστερα από τον θάνατο της οποίας η περιοχή μετονομάσθηκε σε Φιλαδέλφεια.
Η περιοχή αλλάζει τέσσερα ελληνικά ονόματα
πριν την μετονομάσουν οι Άραβες σε ΦΑΓΙΟΥΜ.
Οι Άραβες στην περιοχή
εμφανίστηκαν μετά το 640 μ.Χ. και δεν έχουν καμμιά απολύτως σχέση με τις
εντυπωσιακές προσωπογραφίες που ανευρέθηκαν στην περιοχή και άρα κακώς μιλάμε
για τέχνη φαγιούμ.
Η τεχνοτροπία αυτή εισήχθηκε στην περιοχή από
τον Απελλή, προσωπικό ζωγράφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στην συνέχεια στενό φίλο και
καλλιτέχνη δίπλα στον Πτολεμαίο Α’ της Αιγύπτου.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι
στην ίδια περιοχή έχουν ανευρεθεί δύο φύλλα τετραδίου χάλκινα, με το ελληνικό
αλφάβητο επαναλαμβανόμενο πολλές φορές (η αρχαιότερη σωζόμενη απεικόνιση
ελληνικού αλφαβήτου), προφανώς για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα φύλλα αυτά, που ανάγονται
στο 800 π.Χ. – δηλ. 1.500 χρόνια πριν την άφιξη των Αράβων στην περιοχή – έχουν
ταυτοποιηθεί ως προερχόμενα από την Κύπρο.
Οι προσωπογραφίες “φαγιούμ”, είναι νεκρικά πορτραίτα, προορισμένα για ταφική χρήση και
αποτελούν μοναδικά δείγματα της ελληνιστικής καθώς και ρωμαϊκής περιόδου της
Αιγύπτου. Είναι ζωγραφισμένες σε ξύλο ή λινό ύφασμα (σάβανο), φιλοτεχνημένες
από ζωγράφους συνεχιστές της αλεξανδρινης σχολής και χρονολογούνται από τον
1ο έως τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως οι
προσωπογραφίες της Αρσινόης θεωρούνται πρόδρομοι των βυζαντινών εικόνων, στην
τεχνοτροπία, στα χρώματα και στην εκφραστικότητα. Τέτοια δείγματα
πρωτοχριστιανικής αγιογραφίας σώζονται στην μονή της Αγίας Αικατερίνης στην
έρημο Σινά.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.7.2021.
