Ποικιλία διπλής χρήσεως.
Καλλιεργείται κυρίως στο Άγιον Όρος, από όπου μοναχοί την μετέφεραν στην Ι. Μονή Αγίας Αναστασίας του νομού Χαλκιδικής
πλησίον των Βασιλικών του νομού Θεσσαλονίκης. Όλα τα δένδρα του εκτεταμένου
ελαιώνα πέριξ της Ι. Μονής είναι αυτής της ποικιλίας.
Κατά την παράδοση η Ι.Μ. Αγίας Αναστασίας Χαλκιδικής ιδρύθη από την αυτοκράτειρα Θεοφανώ, σύζυγο του Λέοντα Στ’ του Σοφού το 888 μ.Χ. Το 1522 ο μοναχός Θεωνάς (μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και άγιος) ίδρυσε την σημερινή μονή,
στην θέση των παλαιών ερειπίων. Κατά το β΄ μισό του 16ου αιώνος φθάνει στην μεγαλύτερη ακμή της. Τότε εγκαταστάθηκε και αναπτύχθηκε ο πέριξ της Ι.Μονής ιστορικός
ελαιώνας με την ποικιλία αυτή.
Από την Ι. Μονή μεταφέρθηκε στην περιοχή της
κοινότητας Γαλάτιστας, όπου σημαντικός αριθμός ελαιοδένδρων εμβολιάσθηκε με την
ποικιλία αυτή, λόγω της μεγάλης παραγωγικότητάς της.
Στην Ι. Μονή Αγίας Αναστασίας και στην κοινότητα Γαλάτιστας επισημάνθηκε λόγω της πρωιμότητάς της και παραγωγικότητάς της από τα
φυτώρια Χαρ. Σφακιανάκη που εδρεύουν στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης και τα
οποία την επολλαπλασίασαν και την διέδωσαν και σε άλλες περιοχές της βορείου και
κεντρικής Ελλάδος.
Είναι δένδρο
πλαγιόκλαδο, ζωηρό, ζωηρότερο της χονδρολιάς Χαλκιδικής, ανθεκτικότερο αυτής
στις χαμηλές θερμοκρασίες, με μεγαλύτερο φύλλο που καταλήγει σε μικρή άκανθα σε
αντίθεση με το φύλλο της χονδρολιάς Χαλκιδικής, που είναι μικρό και
στρογγυλεμένο στο άκρο του. Είναι ποικιλία παραγωγικότερη της χονδρολιάς
Χαλκιδικής, αλλά λιγότερο παραγωγική σε σχέση με την μεγαρείτικη. Το κυριότερο
χαρακτηριστικό της ποικιλίας αυτής είναι η πρωιμότητα της. Είναι η πρωιμότερη
ποικιλία δεδομένου ότι υπό τις συνθήκες της βορείου Ελλάδας ωριμάζει τέλη
Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου, ενώ η χονδρολιά Χαλκιδικής ωριμάζει 30-40
ημέρες αργότερα και η Αμφίσσης στο μεταξύ διάστημα.
Ο καρπός αποκτά το
τυπικό μαύρο χρώμα, είναι κατάλληλος για κονσερβοποίηση και έχει μεγαλύτερο
μέγεθος και βάρος σε σύγκριση με τον καρπό της μεγαρείτικης. Χάνει γρήγορα την
πικρή του γεύση είτε συγκομισμένος είτε επάνω στο δένδρο.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.6.2024.