Του Γιώργου Λεκάκη
Η κοινωνικο-πολιτιστική
συμπεριφορά των Σκανδιναβών μεσολιθικών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ήταν δύσκολο να
κατανοηθεί, λόγω της έλλειψης τοποθεσιών αυτής της εποχής, που έχουν ερευνηθεί μέχρι τώρα στην εν λόγω περιοχή.
Αυτήν την κατανόηση την κάνει
ακόμη δυσκολότερη ένα εύρημα, που αρχικώς μοιάζει μακάβριο:
Οι ερευνητές ανακάλυψαν
αποδείξεις μιας συμπεριφοράς που δεν είχαν ξαναδεί από αρχαίους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες,
σε μια τοποθεσία ταφής 8.000 χρόνων, στην Σουηδία: Ανακάλυψαν ανθρώπινους
σκελετούς, τοποθετημένους σε… πασσάλους!
Αυτή η ζοφερή εκ πρώτοις ανακάλυψη
αμφισβητεί την κατανόησή μας για τον ευρωπαϊκό μεσολιθικό πολιτισμό και τον
τρόπο που αυτοί οι αρχαίοι άνθρωποι «χειρίστηκαν» τους νεκρούς τους!
Οι ανασκαφές αυτές έγιναν στο
Kanaljorden της Σουηδίας. Τα αρχαιότερα ίχνη ανθρώπων εκεί είναι 11.000 χρόνων.
Αποκάλυψαν, λοιπόν, απο-αρθρωμένο ανθρώπινο κρανίο, τοποθετημένο σκόπιμα επί πασσάλου στον
πυθμένα μιας πρώην λίμνης. Το κρανίο ενήλικα εμφάνισε μοτίβα προ θανάτου τραύματος,
αμβλείας δύναμης, πιθανώς αποτέλεσμα διαπροσωπικής βίας. Επίσης ανακτήθηκαν
υπολείμματα ξύλινων πασσάλων μέσα από δύο κρανία, υποδεικνύοντας ότι τα κρανία είχαν “τοποθετηθεί” σε αυτούς! Ίσως για να εξέχουν, να φαίνονται, να κρατηθούν ψηλά,
στο ύψος που ήταν όταν ζούσαν! Οι ταφικοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι τα ανθρώπινα
σώματα υποβλήθηκαν σε κάποιον «χειρισμό» πριν από την τελική εναπόθεση.
ΠΗΓΗ: S. Gummesson, κ.ά. «Keep your head high: skulls
on stakes and cranial trauma in Mesolithic Sweden», Cambridge University Press,
9.2.2018. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.2.2018.
The socio-cultural behaviour of Scandinavian Mesolithic hunter-gatherers
has been difficult to understand due to the dearth of sites thus far
investigated. Recent excavations at Kanaljorden in Sweden, however, have
revealed disarticulated human crania intentionally placed at the bottom of a
former lake. The adult crania exhibited antemortem blunt force trauma patterns
differentiated by sex that were probably the result of interpersonal violence;
the remains of wooden stakes were recovered inside two crania, indicating that
they had been mounted. Taphonomic factors suggest that the human bodies were
manipulated prior to deposition. This unique site challenges our understanding
of the handling of the dead during the European Mesolithic.
