Του Γιώργου Λεκάκη
Ο σταθμός «Αγία Μαρίνα» ευρίσκεται
μεταξύ των αρχαίων δήμων Έρμου (νυν Χαϊδάρι) και Λακιαδών (νυν Ελαιώνας).
Στον χώρο ήλθε στο φως ένα
υδραυλικό σύστημα της ύστερης αρχαιότητος, αποτελούμενο από δεξαμενές, φρεάτια
επίσκεψης και αγωγούς.
Προφανώς θα σχετιζόταν με
κάποιο κοντινό εργαστήριο ή οικισμό.
Ο αγωγός που εκτίθεται
αποτελείται από διπλή σειρά κεραμίδων σχήματος «U», τοποθετημένες η μια επάνω
στην άλλη. Ανακατασκευάσθηκε στην θέση που εκτίθεται σήμερα.
ΠΗΓΗ: ΕΦΑ Δυτικής Αττικής.
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.5.2022.
ΣΧΟΛΙΟ:
Πότε το Χαϊδάρι[1] θα
μετονομασθεί Έρμος[2] ή Έρμοι
(ή τα / το Έρμα[3]), όπως ελέγετο,
προς τιμήν του Έρμου, ευγενούς νομοθέτη συντρόφου του Θησέα, στην Αμαζονομαχία;[4]
Ή/και προς τιμήν του ψυχοπομπού
θεού Ερμού, προστάτου των ερμείων (= ορίων) > έρμος = έρημος, ερημιά,
ερημική περιοχή. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους δήμους της Ακαμαντίδος
φυλής. Με δυο βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500 και των 600. Εδώ και το αρχαίο
κτήμα Αχερδάριον(*) και ο Δαφναίος Απόλλων, που έγινε… Δαφνί, και ο Πύθιος Απόλλων
(στο Ποικίλον Όρος), και η Αφροδίτη – βασική στάση στην πομπή των Ελευσινίων
Μυστηρίων!!!
Ποιοι, λοιπόν, προτιμούν
ακόμη η περιοχή να αποκαλείται με την… τουρκική ονομασία, ενός άγνωστης
ταυτότητας… Χαϊδάρ-πασά;
Ποιος αγνοεί αρχαίους Έλληνες
θεούς, ήρωες, νομοθέτες και προτιμά… τουρκικά τοπωνύμια;
Τι θα λεν ο Γλαύκιππος, ο
Διόγνητος, ο Διόδωρος; Γνωστοί αρχαίοι Έρμειοι…
Άσε που υπάρχει μεγάλη
πιθανότητα το Χαϊδάρι να είναι παράφραση του Υδάρι (< Υδάριον), περιοχής της
σημερινής του έκτασης…
Στον δήμο Έρμου, κοντά στην
Αρχαία Ιερά Οδό, ήταν το ταφικό Μνημείο της Πυθιονίκης (ερωμένης, εταίρας και συζύγου
του Μακεδόνα Αρπάλου του Μαχάτα, παιδικού φίλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και
ταμία![5]) την οποία
ο εραστής της ονόμασε «Αφροδίτη Πυθιονίκη». Λείψανά του εντοπίσθηκαν απέναντι
από το Δρομοκαΐτειο. Γιατί δεν φιλοτεχνείται ένα άλλο, παραδίπλα, που να
παραπέμπει σε αυτό, ούτως ώστε ο κόσμος να μη βλέπει μόνον… «πέντε πέτρες»; Για
σκεφτείτε ένα σύμπλεγμα με τον Άρπαλο, που κλέβει το ταμείο, την όμορφη Αφροδίτη
Πυθιονίκη και τον Μέγα Αλέξανδρο; Πόσες και πόσες στάσεις, τουριστικών
λεωφορείων, σχολικών, μαθητών, περαστικών δεν θα προσέλκυε, αυτή η παράξενη
ιστορία;
Επίσης, ένα εντυπωσιακό άγαλμα του θεού Ερμού, στην δυτική είσοδο της πόλεως, θα εντυπωσίαζε όσους τουρίστες έρχονταν από Πάτρα…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– Σουρμελής Διον. «Αττικά: ή
περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως», α΄έκδ., τύποις
Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, εν Αθήναις, 1854.
[1] Στον 38ο παράλληλο [38°1′N 23°39′E].
[2] Με το ίδιο όνομα αναφέρεται και ο Ερμός, ένας από
τους υιούς του Αιγύπτου, από την Ναϊάδα Καλιάδνη. Νυμφεύθηκε (και δολοφονήθηκε
από) την Κλεοπάτρα, κόρη του Δαναού και της Ναϊάδας Πολυξούς.
Με
το ίδιο όνομα έρεε και ποταμός στην περιοχή Έρμου Αττικής, ενώ απαντάται
ποταμός και στην Φρυγία και την Μυσία. Και Ερμούς, στην Λυδία. Θεός – ποταμός (νυν
Gediz) υιός του Ωκεανού και της Τηθύος. Ήταν ο πατέρας των Λυδών νυμφών! Χύνεται
στον κόλπο του Έρμου / Σμύρνης, σχηματίζοντας τα όρια Αιολίας – Ιωνίας.
[3] έρμα = σωρός λίθων, χαλίκων, και άλλης ύλης, και προσέτι
και μνημείον και τάφον.
[4] Όταν ο Θησεύς ίδρυσε την Πυθόπολη στην Νίκαια της
Βιθυνίας – βλ. Γ. Λεκάκης “Αρχαίες πόλεις της Βιθυνίας” – άφησε εκεί τον Έρμο, μαζί με άλλους δύο συντρόφους του, ίνα συντάξουν
τους νόμους της νέας αυτής πόλεως! Γι’ αυτό και ένα μέρος στην Πυθόπολη ονομαζόταν
Οίκος του Ερμή (λανθασμένα βέβαια, αντί του Έρμου). Έπειτα, επέστρεψε εν
Αθήναις και έλαβε την έκταση αυτή, κατά μήκος της Ιεράς Οδού, μεταξύ Ελευσίνος –
Αθηνών!
[5] Από τα υπεξαιρεθέντα «αρπάλεια χρήματα» (5.000 τάλαντα),
μετά τον θανατό της Πυθιονίκης, κατεβλήθησαν στον Χαρικλή 30 τάλαντα για την
κατασκευή του Μνημείου της Πυθιονίκης στον δήμο Έρμου. [Είχαν δαπανηθεί και άλλα
200 τάλαντα για τον σχεδιασμό και την κατασκευή του επίσης επιβλητικού της
τάφου στην Βαβυλώνα]. Εκτός από το μνημείο είχε κατασκευασθεί και βωμός, για να
τιμάται ως Αφροδίτη Πυθιονίκη! Το ταφικό μνημείο αυτό ήταν το καλύτερο όλων (Παυσανίας).
Διαφωνεί ο Πλούταρχος.
(*) Εξακολουθεί έως σήμερα το Χερδάρης, Χειρδάρης.
