Του Γιώργου Λεκάκη
Τα αρχαία κομμάτια εύφορης
γης, γνωστά ως Amazonian Dark Earths (ADEs > εξελλ. ΑΔΗΣ), που βρέθηκαν
κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους, στην λεκάνη του Αμαζονίου, μπορεί να έχουν
δημιουργηθεί σκόπιμα, με βάση μια νέα μελέτη των πρακτικών του λαού Kuikuro / Kuhikugu(*),
που ζει στην νοτιοανατολική Βραζιλία.
Κάποιοι υποστήριξαν ότι οι
ADE σχηματίσθηκαν μέσω γεωλογικών διεργασιών. Αλλά οι Kuikuro δημιουργούν
εμπλουτισμένο έδαφος, γνωστό ως eegepe, γύρω από τα χωριά τους ακόμη και σήμερα
με στάχτη, υπολείμματα τροφών (κομποστοποίηση) και ελεγχόμενες πυρκαϊές.
Οι Morgan J. Schmidt και Taylor
Perron (του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και οι συνάδελφοί τους)
συνέκριναν δείγματα ADEs, που συλλέχθηκαν από περιοχές γύρω από τα χωριά των Kuikuro,
και αρχαιολογικούς χώρους στην λεκάνη του ποταμού Ρίο Ξίνγκου – παραποτάμου του Αμαζονίου – της Βραζιλίας,
και διαπίστωσαν ότι και τα δύο είναι πολύ λιγότερο όξινα από τα γύρω εδάφη,
αποτέλεσμα της προσθήκης τέφρας. Οι ADE περιείχαν επίσης υψηλότερα επίπεδα
θρεπτικών ουσιών, που είναι απαραίτητα για τις καλλιέργειες.
[Πρακτική που έκαναν και οι
Έλληνες γεωργοί και καλλιεργητές και την ονόμαζαν «κύλισμα», όπως λ.χ. στις αρχαίες Κλαζομενές – νυν Βουρλά Μ. Ασίας].
Τέλος, οι ερευνητές
διαπίστωσαν ότι τα δείγματα είχαν περίπου διπλάσια ποσότητα άνθρακα από τα γύρω
εδάφη. «Οι άνθρωποι στο αρχαίο παρελθόν βρήκαν έναν τρόπο να αποθηκεύουν πολύ
άνθρακα για εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια», κατέληξε ο κ. Perron.
ΠΗΓΗ: M. Schmidt et al «Intentional
Creation of Carbon-Rich Dark Earth Soils in the Ancient Amazon», agu,
16.12.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.12.2022. Και Fr. Kreier «Indigenous people may have created the Amazon’s ‘dark
earth’ on purpose – The fertile soil may be a massive, overlooked source of
stored carbon», Science News, 5.1.2023.
(*) Οι ινδιάνοι Kuikuro – γνωστοί από το 500 μ.Χ. – πιστεύουν ότι ο Giti (= Ήλιος) και η Alukuma (= Σελήνη) δημιούργησαν τον κόσμο. Αλλά πιστεύουν επίσης στους προγόνους του Ηλίου και της Σελήνης. Και στα itseke, όντα που ζουν στα νερά και στο δάσος, ta opo;ia φέρνουν αρρώστιες και θάνατο. – βλ. P. Fawcett “Lost City of Z” δεκαετία 1920 > D. Grann “The Lost City of Z: A Tale of Deadly Obsession in the Amazon”, εκδ. Doubleday Publishing, Ν. Υόρκη, 2009.
Abstract
Human-landscape interactions have influenced the carbon cycle in
numerous ways since the industrial revolution, but the role of human activities
in the ancient world is less well known. One example is the Amazon region, one
of the most important terrestrial carbon reservoirs, where the size of ancient
human populations and the extent of their impact on the landscape are hotly
debated. Central to this debate is Amazonian dark earth – anomalous soil
characterized by darker color, higher organic carbon content, and higher
fertility than typical Amazonian upland soils. Archaeological evidence
indicates that dark earth formed in association with human occupation,
especially on high bluffs created by river entrenchment, but it is uncertain
what practices created dark earth and whether humans created it intentionally.
The amount of carbon stored in dark earth sites is also largely unknown, adding
uncertainty to the potential climate impacts of soil carbon loss due to
land-use change and global warming. We demonstrate similarities between dark
earth in ancient and modern contexts and document modern indigenous practices
that enrich soil, which we use to propose a model for the formation of ancient
dark earth. This comparison suggests that ancient Amazonians managed soil to
improve fertility and increase crop productivity. These practices also
sequestered and stored carbon in the soil for centuries, and we show that the
organic carbon content of some ancient dark earth sites is comparable to that
of the above-ground rainforest biomass. Our results demonstrate the intentional
creation of Amazonian dark earth and highlight the role of ancient
human-landscape interactions in shaping terrestrial carbon reservoirs.
